ORIGINAL_ARTICLE
اندیشهی توحیدیِ سنایی
توحید به ویژه مرتب? عالیِ آن (توحیدِ وجودی) همواره از مباحثِ اصلی و دشوار در میان عارفان مسلمان بوده است. اهمیّتِ سنایی در این مبحث، از آنجاست که وی در زمرهی عارفانی است که در شعر فارسی با توسّل به آیات و احادیث، توانست این اندیشهی اتهامبرانگیز صوفیّه را از شائبهی کفر و الحاد، پاک و مبرّا سازد. آموزهی سنایی، این پرسش را پیش میآورد که کدام مدلِ اندیش? دینی و توحیدی با انگارهی وحدتِ وجود مناسب و سازگار است که بدونِ آن، امکانِ معرفت حقتعالی و عبادتِ درستِ وی میسّر نیست؟ در این پژوهش، برای یافتن پاسخ، در آغاز از توحید و اقسام آن سخن میگوییم و پس از آن، اندیشهی توحیدی سنایی را مورد بررسی قرار میدهیم. سپس با بحث در بابهای خلقِ افعال و وحدتِ شهودی، نوآوریهای سنایی را در این بابها یادآوری میکنیم بهگونهای که وجوه تمایز دیدگاهِ وی با دیدگاههای دیگر عارفان روشن شده است.
https://jrm.ut.ac.ir/article_24573_8e7b831ccf8eb37f53d2c7a1b3ac578e.pdf
2010-07-23
11
29
تشبیه و تنزیه
توحید
سنایی
عرفان اسلامی
وحدتِ شهود
خدابخش
اسداللهی
asadollahi@uma.ac.ir
1
استادیار دانشگاه محقّق اردبیلی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
معنا، غایت و ارزش (بررسی آراء گرت تامسُن در باب معنای زندگی)
پرسش «معنای زندگی چیست؟» موضوع پژوهشی است که گَرِت تامسن در کتاب در باب معنای زندگی مفصل به آن پرداخته است. او هدفداری را صرفا شرط لازم معناداری می داند و بر آن است که زندگی دارای ارزش ذاتی است، نه اینکه فقط ابزار دستیابی به هدف متعالی یا غیرمتعالی باشد. تامسن معنای زندگی را حالت زندگی شخص نسبت به حقیقت استعلایی جهان می داند. از نظر او فهم معنای زندگی باید دلالت های عملی برای روشی داشته باشد که با آن روش زندگی می کنیم. او همچنین ارتباط یافتن فرد با ارزش های ورای خود را عامل دیگری در معناداری یاد می کند و معتقد است در عشق که پیچیده ترین نوع روابط انسانی حاکم است، دو طرف رابطهی عاشقانه به نوعی ماآگاهی دست پیدا می کنند و از این رهگذر در ارزش های یکدیگر سهیم می شوند و فرایند زندگی خود را معنادارتر می سازند. در پایان تامسن از طرح زندگی هر انسان یاد می کند که پیش فهم های هر فردی بر آن اثر می گذارد و تفسیر فرایند زندگی هر فرد بر پایهی همین طرح صورت می پذیرد. در این مقاله اندیشههای تامسن در بررسی این دیدگاه ها معرفی، نقد و سنجیده می شود.
https://jrm.ut.ac.ir/article_24574_8680088a15fd2e21f4ccd1bf1c6c48d7.pdf
2010-07-23
31
55
ارزش
جعل معنا
غایت
غایتهای آفاقی
غایتهای انفسی
کشف معنا
گرت تامسن
معنای زندگی
غزاله
حجتی
ghazaleh.hojjati2@gmail.com
1
دانشگاه تهران ،کارشناس ارشد
AUTHOR
امیر عباس
علیزمانی
ghazaleh.hojjati@gmail.com
2
دانشگاه تهران، دانشیار
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جستاری درباره ی دو واژه ی سکولاریسم و لائیسیته و برابر نهادهای فارسی و عربی این دو
انقلاب فرانسه، زمینهی پیدایش دیدگاهها و مفهومهایی چون لائیسیته و سکولاریسم بود. اگر چه بسیاری در ایران و جهان عرب، این دو پدیده را یکی میانگارند، اما با توجه به بنیادها، هدفها و ریشهی واژگانی لائیسیته و سکولاریسم میباید میان این دو مفهوم تمایز افکند.
استفادهی ابزاری حزبهای مارکسیستی، سوسیالستی، لیبرال و جز اینها، باعث کژفهمی و همسان شماری این دو پدیده شده است.
لائیسیته، جدایی دین از دولت است نه از سیاست؛ دولتی که به حکومت یا قدرت اجرایی محدود نمیشود. حوزهی لائیسیته کشورهای کاتولیک است اما سکولاریسم، ویژگی کشورهای پروتستان به شمار میرود.
بیشتر نظریهپردازان و نویسندگان ایرانی و عرب، منطق و فرایند لائیسیته و سکولاریسم را به درستی درنیافته، آنها را با مقولههای دیگری هم چون دموکراسی آمیختهاند.
آن چه درپی میآید چشماندازی است به تاریخچه، ریشههای لاتین و برابر نهادههای فارسی و عربی لائیسیته و سکولاریسم.
https://jrm.ut.ac.ir/article_24575_2762946955c56d126ccfb60621d541e2.pdf
2010-07-23
57
72
دین جداگری
سکولاریسم
عِلمانی
عَلَمانیة
گیتیانهباوری
لائیسیته
لائیک
محمد
خاقانی اصفهانی
moammadkhaqani2@yahoo.com
1
دانشگاه اصفهان،دانشیار
AUTHOR
حسین
عباسی
moammadkhaqani@yahoo.com
2
دانشگاه اصفهان،دانشجوی کارشناسی ارشد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
براق بابا صوفی ناشناخته
براق بابا یا براق رومی از صوفیان فرقه مولویه در نیمه دوم قرن هفتم هجری در شهر توقات (بین قونیه و سیواس) زاده شد و پس از شاگردی در محضر مرشدی به نام ساری سلتوق، از مشایخ سلسله بابایی شد و لقب «براق» یافت. این گروه که گویا از زیر شاخههای مولویه به ویژه طریقتهای قلندری آن بوده است، تا مدتها در آذربایجان و آناطولی فعالیت داشته است. براق بابا به دلیل فعالیتهای سیاسی در روزگار ایلخانان و تلاش فراوان در انتشار اسلام، شخصیتی حائز اهمیت دارد؛ از این گذشته، اهمیت درویشان منسوب به او که «حیدری» نیز نامیده می شوند، به شخصیت براق بابا از نظر تاریخ قلندریه آناطولی اهمیتی فراوان بخشیده است؛ بدینسان، در مقالهی پیشرو، کوشش شده است با استناد به منابع موجود، این صوفی ناشناخته معرفی و بازشناسی شود. سرگذشت، رویهها و عادتها و وجه تسمیه براق بابا و نیز مرور منابعی که از او در آنها یاد شده است، بررسی کارها اقدامات و مأموریتهای سیاسی او، شناساندن شریعت و طریقت او و آثار به جای ماندهاش، بخشهای این مقاله را تشکیل می دهد.
https://jrm.ut.ac.ir/article_24576_7b13f1b97d4e3a252c13ed68570ace63.pdf
2010-07-23
73
83
بابائیه
براق بابا
براقیه
حیدریه.
ساری سلتوق
قلندریه
مولویه
سحر
کاوندی
drskavandi3@yahoo.com
1
دانشگاه زنجان،استاد یار
AUTHOR
عباس
احمدوند
drskavandi2@yahoo.com
2
دانشگاه شهید بهشتی، استادیار
AUTHOR
امیر
مومنی هزاوه
drskavandi@yahoo.com
3
دانشگاه زنجان،استادیار
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی دیدگاههای ابن میمون و قاضی سعید قمی در تحلیل معانی صفات خداوند
ابن میمون و قاضی سعید قمی با تأکید بر تباین کامل خدا و خلق و اینکه خداوند موجودی به کلّی دیگر است، به نفی صفات ازذات خداوند پرداخته و در تحلیل معانی آنها نیز به گونهای پیش رفتهاند که به همین امر میانجامد. ایشان در بحث معنا شناسی صفات ذاتیِ نسبت داده شده به خداوند، دو مؤلّفه باور به اشتراک لفظی و تفسیر سلبی را ارائه کردهاند. البته قاضی سعید با الهام از حدیث، مؤلّفه سوّمی زیرعنوان اثبات مثمرات را نیز مطرح کرده است. هم چنین آنها با نظریّهی تشکیک در معانی صفات خداوند مخالفت کرده و اعتقاد به آن را مستلزم کفر و زندقه و خروج از دین دانستهاند. در این مقاله، دیدگاههای این دواندیشور بزرگ در مورد تحلیل معانی صفات خداوند، بررسی شده و ضمن سنجش با یکدیگر مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است.
https://jrm.ut.ac.ir/article_24577_4407babafe9a3f0ceb61625d440eacc7.pdf
2010-07-23
85
104
ابن میمون
اثبات مثمرات.
اشتراک لفظی
اشتراک معنوی
تشکیک
تفسیر ایجابی
تفسیر سلبی
قاضی سعید
طوبی
کرمانی
kermani3@ut.ac.ir
1
دانشگاه تهران،دانشیار
AUTHOR
مجتبی
حیدری
kermani2@ut.ac.ir
2
دانشگاه تهران،کارشناس ارشد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تفاوت دیدگاه عرفانی و کلامی مولوی در موضوع جبر
دیدگاه کلامی مولوی با دیدگاه عرفانی او در باب جبر تفاوت دارد. او از منتقدان جبر کلامی، و از مدافعان جبر عرفانی است. مولوی دیدگاه اهل جبر نکوهیده را، به دلیل نتایج نامطلوب دنیوی و اخروی آن، نمیپذیرد ولی جبر در مفهوم عرفانی رضا و معیّت با حق و توحید افعالی را قبول دارد. نفسپرستی، دنیاگرایی و حقیقتستیزی را از دلایل نقد و ردّ جبر نکوهش شدهی اهل جبر، و خداگرایی، حقیقتطلبی و نفسستیزی را از دلایل حقانیّت جبر عرفانی برمیشمارد. تفسیر و رفتار غلط اهل جبر، مفهوم جبرعامیانه را زشت، ولی تفسیر و رفتار درست عاشقان خدا، جبر عاشقانه را پذیرفتنی ساخته است. از نظر مولوی قدرت عشق با فانی ساختن عاشق در وجود معشوق، ارادهی عاشق را با اراده ی معشوق را یکی میگرداند و عاشق را به مقام رضا و معیّت با حق میرساند و این همان مفهوم جبر ستودهی عارفانه است.
https://jrm.ut.ac.ir/article_24578_48b91ea50f5db7262f928a2313b5f606.pdf
2010-07-23
105
121
تقابل دیدگاه مولوی
جبر
جبر عرفانی
جبر کلامی
رامین
محرمی
moharami2@uma.ac.ir
1
دانشگاه محقق اردبیلی،استادیار
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی لوگوس/کلمه در مجادلههای کلامی مسیحیان و مسلمانان در سده های نخستین قمری
«لوگوس» (Logos) درازنای تاریخ در فرهنگها و مکتبهای فلسفی و برخی از دینها از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. این مفهوم در فلسفهی یونان باستان، یهودیت و مسیحیت به گونهای برجسته به چشم میخورد. در مسیحیت، عیسی(ع) با «لوگوس» یکی گرفته شده، از سوی دیگر، در اسلام (در قرآن) نیز عیسی کلمهی خداوند نامیده شده است. این مسأله همواره در روابط مسیحیان و مسلمانان بهویژه در مجادلههای کلامی مناقشهبرانگیز بوده است؛ چرا که از یک سو بزرگان مسیحیت شرقی مثل یوحنای دمشقی باور داشتند که کلمه نامیده شدن عیسی(ع) در قرآن همچون لوگوس بودن وی در انجیل یوحنا، دال بر ازلی و الوهی بودن او است. از سوی دیگر، متکلمان مسلمان همواره با تأکید بر قرآن، کلمه را به معنای «کن» قلمداد و هرگونه الوهیت و ازلیت را از وی سلب می-کردند. همین فرآیند تا سدههای بعدی نیز ادامه یافت، به گونهای که قاضی عبدالجبار معتزلی در سدهی پنجم قمری، همان دیدگاه پیشین قبلی را درباره ی «کلمه» برگرفته است. افزونبر این، درباب کلمه نامیده شدن عیسی در قرآن از دیرباز میان پژوهشگران جای گفتگو بوده است. برخی پژوهشگران آن را همانند باور نسطوریان درباره ی لوگوس و حتی برگرفته از نسطوریه دانستهاند و برخی دیگر آن را مانند باور ابیونیها قلمداد کرده اند. اما با بررسی منابع و مجادلههای معتبر سدههای نخستین قمری چنین برمی آید که کلمه در آیههای مسیح-شناختی، بدون هیچ قصد و غرضی به کار رفته است و به دیگر سخن، برگرفته از نسطوریه نیست.
https://jrm.ut.ac.ir/article_24579_7a9d7c0a997d4a2260efe860397221c6.pdf
2010-07-23
123
142
ابوعیسی وراق
کلمه
لوگوس
مجادلههای کلامی
مسیحیان نسطوری
منصور
معتمدی
valiabdi963@yahoo.com
1
دانشگاه فردوسی مشهد،استادیار
AUTHOR
ولی
عبدی
valiabdi962@yahoo.com
2
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران،دانشجوی دکتری
AUTHOR