2024-03-28T15:18:16Z
https://jrm.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=4180
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1390
44
1
خاستگاه سخن از نگاه مولوی به همراه برخی ملاحظات تطبیقی در حوزه ی ادبیات خداشناسی
لیلا
پژوهنده
این گفتار با عنوان «خاستگاه سخن از نگاه مولوی» با مقدمهای در موضوع غیبی و وحیانی بودن خاستگاه سخن و اصالت کلام نفسی یا کلام الله ـ بر پایهی اصول و مبانی کلام اشعری ـ و با تأکید بر ارزش و اعتبار ویژهی سخن و جایگاه موجودات به عنوان کلمات خداوند در قلمرو هستیشناسی مولوی آغاز میشود و جایگاه ساحت ازلی و ابدی الهی را به عنوان سرچشمهی اصیل و راستین و خالق و مالک سخن، همچنین گوینده و شنوندهی حقیقی سخن که سرانجام سخن بدان بازمی گردد، مینمایاند. ماهیت نسبت کلمهی خلّاقهی (کن) با سایر مراتب هستی و پیوند ناگسستنی و ذاتی آفرینش با کلمه و رابطهی زبان و هستی از مسائل مطرح در این بخش است. در ادامه با تفصیل بیشتر به این پرسش بنیادین که چگونه در قلمرو الوهیت، کلام نفسی که به عالم غیب، جهان حقیقت و معنی و به عبارتی به بالاترین تراز وجودی تعلق دارد، در جهان آفرینش و عالم شهادت عیان و آشکار میگردد، میپردازد.
بدین ترتیب در دو فصل جداگانه موقعیت هستی شناسانهی سخن و پیوند، ارتباط و نسبت کلام الله یا کلام نفسی و ازلی خداوند با: 1. اَلست و میثاق ازلی 2. انسان کامل مورد بررسی قرار میگیرد.
الست
انسان کامل
خاستگاه (وحیانی و غیبی) سخن
سخن
کلام الله
کلام نفسی (ازلی) و لفظی
مولوی.
2011
08
23
1
20
https://jrm.ut.ac.ir/article_29872_c7f8acb69947301826db82f741ce884a.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1390
44
1
کرامیه و تصوف
سید باقر
حسینی
قربان
علمی
فرقهی کرامیه یکی از فرقه های مهم و تاثیرگذار در سدهی سوم ق در خراسان بوده است. این طریقه که از جهت باورهای بنیادیش بسیار به حنفیه نزدیک است، تاثیر بسزایی در آموزش و گسترش اسلام در ایران و کشورهای دیگر از جمله هند و شام و بیتالمقدس داشته است. پژوهشهای متعددی در قالب مقاله در خصوص ماهیت، خاستگاه و نوع تعامل این فرقه انجام گرفته است. اما به بُعد صوفیانه کرامیه به رغم اهمیت آن، توجه چندانی نشده است. بُعد عرفانی کرامیه از روی سه تفسیر الفصول، سورآبادی، و المبانی قابل بررسی است. تاکید بر توکل، اخلاص، تسلیم و رضا به قضای الهی و تاسیس خانقاه برای ترویج و تعلیم زاهدانه و صوفیانه، مؤید پیرنگ صوفیانه و عارفانه ی این فرقه است.
اسلام
تصوف
تفسیر عرفانی
کرامیه
2011
08
23
21
38
https://jrm.ut.ac.ir/article_29873_0650429fafcad93139647ed57df5252f.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1390
44
1
بررسی تحول آموزه ی رنج از بودا تا ذن
ندا
خوشقانی
مجتبی
زروانی
دوکه یا رنج، به عنوان مهمترین آموزهی آیین بودا، در طی تاریخ و در مکاتب مختلف آن، از حیث واقعیت رنج، و راه نجات از آن روندی متفاوت را پیموده است. بدینگونه که رنج در آموزههای نخستین بودا در قالب چهار حقیقت شریف، بسیار پررنگ و مؤکد است و با محوریت آن، نظام فلسفی و عقیدتی خاصی را بعدها، به خصوص در سنت تراواده، شکل میدهد. اما در سنت مهایانه، این آموزه مانند بسیاری از باورها چون کرمه، سمساره، نیروانه و... تحتالشعاع آموزهی دیگری به نام شونیاتا یا تهیگی قرار میگیرد، و سرانجام این آموزه با اصطلاح ووسین یا نه ذهن در ذن ـ بهعنوان یکی از شاخههای مهایانه بهخصوص در خاور دور جایگاه وسیعتری یافته و واقعیت رنج در آن رنگ میبازد. به دنبال آن تحولاتی در شیوههای عملی و راه نجات از رنج نیز در شاخههای این مکتب ایجاد میگردد.
بودا
دوکه
ذن
رنج
شونیاتا
مهایانه
نه ـ ذهن
2011
08
23
39
62
https://jrm.ut.ac.ir/article_29874_2741757fd1a118b942a5feb1b6ca7c8f.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1390
44
1
جسم، روح و نفس از دیدگاه امام محمد غزالی و توماس آکویناس
ابو سعید
داورپناه
سید حمید رضا
علوی
عباسعلی
رستمی نسب
انسانشناسی یکی از مهمترین مباحث در مکاتب فلسفی ـ تربیتی است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی وجوه تفاوت و همانندی جسم و روح و نفس از دیدگاه غزالی و آکویناس است. روش پژوهش، تجزیه و تحلیل نظری ـ مروری و کتابخانهای بوده است. این دو اندیشور دارای وجوه تفاوت و همانندی در زمینهی جسم و روح و نفسند که وجوه همانندی بیش از وجوه تفاوت بوده است. از نظر هر دو، وجود انسان صرفاً مادی نبوده و ترکیبی از جسم و روح است. جسم و روح لازم و ملزوم یکدیگرند. روح جاودانه، ملکوتی و عقلانی است. سرانجام روح در روز رستاخیز به بدن باز میگردد. جسم مادی و روح غیرمادی است. نفس اصالت دارد. عقل، غضب و شهوت مهمترین نیروهای باطنی نفس هستند. بین نفس و بدن رابطهی مستقیم وجود دارد. اما غزالی برخلاف توماس، به آفرینش مرحلهای باور دارد. تقسیمبندی نفس از نگرگاه این دو اندیشور، متفاوت است. روح از نظر غزالی برخلاف توماس، ملکوتی و حیوانی است. غزالی برخلاف توماس شناخت نفس را لازمهی تعالی میداند. ازینرو، وجوه اشتراک میتواند مقدمهای برای طراحی یک مدل مشترک فلسفهی تربیتی اسلام و مسیحیت قرار گیرد.
آکویناس
انسانشناسی
جسم
خداشناسی
روح
غزالی
نفس
2011
08
23
63
94
https://jrm.ut.ac.ir/article_29875_7dde4f7ce6c92a889086c8e7866f524a.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1390
44
1
تفسیر ظاهری و غیرظاهری کتاب مقدس
مینا
شمخی
مسیحیان و یهودیان بر این باورند که خداوند برای راهنمایی انسان، پیامبرانی را برانگیخت و پیام خود را از رهگذر وحی به آنها رساند. مجموعهی این پیامهای وحیانی در پیکر کتاب مقدس، مشتمل بر عهد عتیق و عهد جدید، شکل گرفته است. با نگاهی گذرا به تاریخ یهودیت و مسیحیت و متون تفسیری آنان، خواهیم دید که گونههای مختلف تفسیری با روشها و گرایشهای گوناگون، برداشتهای گوناگونی از این متون عرضه کردهاند که گاه برای خواننده نه تنها هدایت بخش نیستند، بلکه ابهام آفرین نیز مینمایند. در میان این روشهای تفسیری، دو روش نسبت به دیگر روشها از کهنگی و گستردگی شایان ملاحظهای برخوردارند؛ نخست، تفسیر ظاهری و دیگری، تفسیر غیرظاهری (تمثیلی و مجازی). تفسیر ظاهری تنها با ظاهر الفاظ و نخستین لایهی معنایی سر و کار دارد، اما تفسیر غیر ظاهری که در نقطهی مقابل رویکرد نخست قراردارد، در پی کشف معانی درونی و روحانی متون مقدس است. این رویکرد در تفسیر کتاب مقدس همیشه نمود جدی داشته و مفسر را در تبیین معنای واقعی متن و از میان برداشتن دشواریهای آن یاری میرساند. در این شیوهی تفسیری، مسیحیان از یهودیان بهرههای فراوان بردهاند، به ویژه که با کمک آن میتوانستند متون خود را با متون مقدس یهود پیوند زنند.
تفسیر ظاهری
تفسیر غیرظاهری
عهدجدید
عهد عتیق
کتاب مقدس
2011
08
23
95
116
https://jrm.ut.ac.ir/article_29876_b301abbf396d2683cedb3777c64b1695.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1390
44
1
دین از نگاه میرچا الیاده
حسن
قنبری
در این مقاله ابتدا به روش پدیدارشناسی الیاده و تقابل آن با روشهای تحویلگرا اشاره میشود. در ادامه برای تبیین پدیدهی دین در اندیشهی الیاده، به مفهوم کلیدی امر مقدس در اندیشهی مردمان اولیه (دینداران) پرداخته میشود؛ در این زمینه به اهمیت مفاهیم مکان و زمان مقدس در فرهنگ مردمان اولیه پرداخته میشود و بیان میشود که انسان دیندار با باورمند شدن به مکان مقدس، در واقع به تقلید از کار خدایان، جهان بینظم و متشتت را به نظم در میآورد و زمان مقدس نیز در اندیشهی دینداران در واقع به معنای همزمان شدن با خدایان است. در ادامه به وجودشناسی مردمان اولیه پرداخته میشود که به عقیدهی الیاده، وجودشناسی این مردمان اساسأ با وجودشناسی انسان مدرن تفاوت دارد. در این وجودشناسی، همهی فرآوردهها و کنشها تا بدان اندازه که در یک واقعیت متعالی مشارکت دارند، معنا دارند. در اندیشهی مردمان اولیه، واقعیتهای برتر (خدایان، نیاکان، قهرمانان اسطورهای...) و نیز رویدادهای مربوط به این واقعیتهای برتر، بر واقعیتهای عادی پیشی میگیرند. در ادامه پرسش از خاستگاه دین مطرح میشود و بیان میشود که در رویکرد الیاده و به طور کلی در رویکردهای پدیدارشناختی، بحث از منشأ دین اهمیت چندانی ندارد. در پایان هم نکتههایی به عنوان «بررسی» آمده است.
اقوام اولیه
الیاده
دین
مقدس
نامقدس
2011
08
23
117
128
https://jrm.ut.ac.ir/article_29877_ee89a3f79a7b6f8ec793a449c3bd312a.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1390
44
1
سپهر دین کهیرکگور و طور وراء عقل عینالقضات
سمیه سادات
موسوی جهان آبادی
ناصر
گذشته
کهیرکگور زیست اندیشوری است که در تقسیمبندی خویش از مرحلههای زندگی، سپهر دین را فراتر از اخلاق، عقل و زیباییشناسی برشمرده است. عینالقضات همدانی نیز ساحت عرفان و طریقت را با عنوان «طور وراء عقل» نامگذاری کرده و ادراک عرفانی را فراتر از ادراک عقلی و ادراک حسی میانگارد. در این مقاله ما به بررسی همسانیها و ناهمسانیهای این دو شیوهی زیست (سپهر دین و طور وراء عقل) از نگاه این دو زیست اندیشور پرداخته و ویژگیهای مشترک آنان را که سرسپردگی، بیقاعدگی، فردیت، بیانناپذیری و انفسی بودن است، بازگو مینماییم. همچنین کلید ورود به سپهر دین که از نگاه کهیرکگور نومیدی و طلب است را با آنچه عین القضات شرط پای گذاشتن به طور وراء عقل میداند، یعنی شک و طلب، با هم میسنجیم و از پی آن دو، مقام ابلیسی و محمدی عینالقضات را به ترتیب با دو مقام ایمان ابراهیمی و عشق مسیحایی کهیرکگور بازخوانی میکنیم.
سپهر دین
طور رواء عقل
عینالقضات
کهیرکگور
2011
08
23
129
148
https://jrm.ut.ac.ir/article_29878_a399cd0157fa4a47a6cbb9fac8b2f251.pdf