2024-03-29T14:29:31Z
https://jrm.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=7217
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1393
47
2
صفحات آغازین
2014
09
23
1
9
https://jrm.ut.ac.ir/article_53649_4f0dfed0fa19abd1222708df6489e5f3.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1393
47
2
انسان کامل به روایت ابنعربی و دلئون
حسن
بادنج
نظریۀ انسان کامل در عرفان اسلامی و یهود برگرفته از متون مقدس (قرآن و تورات) و سنتهای آن دو بوده است و تاریخی به بلندای تاریخ ادیان به صورت عام و تاریخ اسلام به صورت خاص دارد. پس از توحید و معرفۀالله، هیچ موضوعی به قدر و منزلت انسانشناسی مدنظر ادیان الهی نبوده است؛ زیرا انسان کامل و آدم قادمون مظهر اتمّ و جلوۀ اعظم الله و یهوه، جامع اسما، صفات و سفیروت، آغاز و فرجام هستی و قرآن و تورات ناطق است. در میان ادیان الهی، اسلام و یهود و در میان اندیشمندان، عارفان و حکیمان اسلامی و یهودی هردو دین، ابنعربی و دلئون بیش از دیگران به این مهم عنایت داشتهاند. مقالۀ حاضر پژوهشی در این زمینه است.
آدم قادمون
انسان کامل
اسما و صفات
سفیروت
نِشَمَه
2014
09
23
173
195
https://jrm.ut.ac.ir/article_53451_689edcbb9f434136f5950e7e8711e272.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1393
47
2
نقش مدارس عصر صفویه در گسترش تشیع دوازده امامی
موسی الرضا
بخشی استاد
رمضان
رضایی
مقالۀ حاضر به بررسی نقش مدارس در گسترش تشیع در ایران عصر صفوی پرداخته است و هدف آن نشان دادن تأثیر مدرسه بر روند گسترش تشیع دوازدهامامی در ایران است. احداث مدارس در عصر صفوی از رشد صعودی و از حمایت حکومت صفوی برخوردار بود. در وقفنامههای مدارس بهویژه مدارسی که از موقوفات و امکانات مالی بیشتری برخوردار بودند، به برگزاری شعائر مذهبی شیعه توجه میشد. مدارس در این دوره تا حد ممکن به مذهب رسمی کشور و معارف شیعه اختصاص داشت. مدرسه از طریق تعلیمیافتگان خود نقش مهمی را در ترویج و گسترش تشیع در جامعه ایفا کرد. آنان پس از تعلیم در مدارس بهویژه مدارس شهرهای بزرگ در سمتهای مختلف رسمی و غیررسمی در تثبیت و گسترش تشیع تأثیرگذار بودند.
تشیع دوازدهامامی
تعلیم و تربیت
صفویه
مدرسه
2014
09
23
197
216
https://jrm.ut.ac.ir/article_53452_80531ed8b15241cd1c4c465f2882fd60.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1393
47
2
رمز نور و رنگ در آرای علاءالدوله سمنانی و سیدمحمد نوربخش
جمشید
جلالی شیجانی
توصیف منازل سلوک و اطوار قلب و مکاشفات خلوت، از طریق انوار و الوان در تصوف و عرفان اسلامی، بهخصوص در طریقۀ کبرویه، و نقش شیخ در این زمینه دارای اهمیت خاصی است. علاءالدوله سمنانی (659- 736) و سیدمحمد نوربخش (795- 869) دو تن از عارفان مشهور این طریقه بهشمار میروند که در آثار خود به این مهم پرداختهاند. سمنانی آنچه را که کبرویه، اطوار سبعۀ قلب میخواند، به لطایف تعبیر کرده و در تقریر خود هریک از این لطایف سبع را در وجود انسان که عالم صغیر محسوب میشود، حکم وجود انبیا و مظهریت آنها را در عالم کبیر دانسته و نیز هریک از اینها را، دارای نوری خاص با رنگ مخصوص بهخود میداند که سالک در مراتب و اطوار، در حال مکاشفه، مشاهِد آن نور خواهد بود. نوربخش نیز با بیان مراتب نور و تقسیم آن به وجود، علم و ضیا و تطابق هریک با عوالم خمس و تمثّل آن با رنگها و بیان فیوضات الهی و ارتباط آن با افلاک سماوی و ارتباط میان انوار متلونه و تجلیات متعیّنه به این موضوع شکلی نمادین بخشیده است. بررسی تحلیلی و مقایسهای این موضوع در برخی متون عرفانی کبرویه و آثار سمنانی و نوربخش، میتواند قلمرو جدیدی بهروی انسان در فهم مکاشفات عرفانی باز کند.
الوان و انوار
تجلیات
سیدمحمد نوربخش
علاءالدولۀ سمنانی
کبرویه
لطایف سبع
2014
09
23
217
236
https://jrm.ut.ac.ir/article_53453_3b1abec163ffd225002f92a9d39d9e2b.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1393
47
2
علم انسان کامل از دیدگاه سیدحیدر آملی
عین الله
خادمی
عبدالله
صلواتی
لیلا
پوراکبر
جا نمایۀ عرفان اسلامی دو مسألۀ توحید و موحد، یعنی انسان کامل است و دربار آن به عنوان یکی از اساسی ترین ارکان عرفان اسلامی، مباحث عمیق و ارزشمند مرر شده است. یکی از مشخص هها بارز انسان کامل مسألۀ علم است. مقال ۀ حاضر نیز درصدد پژوهش در این مسئله است که ماهیت و مختصا علم انسان کامل ، نزد سیدحیدر آملی چیست؟ در این پژوهش این نتای به دست آمد : سیدحیدر آملی توانسته با برقرار پیوند میان علم و معرفت شهود و با استمداد از سه گانۀ شریعت، طریقت و حقیقت و سه گانۀ علم الیقین، عین الیقین و ح قالیقین ، جامعیت، اصالت و برتر علم انسان کامل را به خوبی تبیین نماید. بنابراین، ماهیت علم انسان کامل در نظر سیدحیدر، از سنخ کشف است و جامعیت، سریان، یقین حقانی، لدنی، اریی، موهبتی و اصالی بودن از مختصا آن است. همچنین، سیدحیدر بر پایۀ طر وحد شخصی وجود و با بهره گیر از دو مؤلفۀ اتحاد و سریان، به تبیین علم انسان کامل در دو قوس صعود و نزول پرداخته است. افزون برآن، در تفکر شیعی سیدحیدر، پیامبر اکرم )ص( و امامان معصوم )ع(، از مصادیق اتم انسان کامل هستند.
انسان کامل
حق الیقین
سریان
سیدحیدر آملی
عرفان
علم لدنی
2014
09
23
237
262
https://jrm.ut.ac.ir/article_53454_b0f96dc23d7bc549ee0469fe7d945da4.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1393
47
2
«سرّ و مصادیق آن در عرفان با تأکید بر اندیشۀ ابن عربی»
مجید
صادقی حسن آبادی
فاطمه
زارع
در تحلیل و بررسی جوهرۀ عرفان ابنعربی، سرّ یا راز یکی از مضامین کلیدی محسوب میشود. سرّ، یکی از لطایف الهی است که خداوند آن را در ذات موجودات به ودیعه گذارده است و مربوط به طور ورای عقل میباشد. در اندیشۀ این عارف، خداوند بهعنوان یکی از انواع راز میتواند مدرَک عارف قرار گیرد. البته ادراک اسرار، متعلق شهود و ایمان است و در طور و تور عقل قرار نمیگیرد. تنگنای زبان متعارف برای بیان تجارب عرفانی عارف در این وادی، زمینۀ تناقضگویی، شطح و بیان رمزواره را برای عارف مهیا میکند. ابنعربی، روش بیان اسرار را زبان تمثیل، استعاره و رمز میداند، ولیکن شطح را رعونت نفس میداند که ناشی از نقصان سلوک است و آن را ابزار بروز اسرار بهشمار نمیآورد. رابطۀ راز و سرّ با مقولههایی از قبیل حیرت و مصادیق اسرار از دیگر مباحث قابل تأمل در این مقاله است.
ابن عربی
حیرت
راز
رازداری
رمز
سرّ
شطح
2014
09
23
263
281
https://jrm.ut.ac.ir/article_53455_9a36a5e1b0a621982fb25af9d0970a54.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1393
47
2
از کرامات تا خرافات (با تأکید بر اسرارالتّوحید و مقامات ژندهپیل)
حسین
قربانپور آرانی
ناهید
حیدری رامشه
کرامات منقول در کتب صوفیه در ادوار مختلف تاریخی، به علل گوناگون با تحولات روایی، لفظی و معنایی همراه بوده است؛ چنانکه در دورههای اولیه دارای تعبیراتی ساده و محتوایی نسبتاً باورپذیر است، ولیکن با گذر زمان و به موازات تغییر شرایط سیاسی و اجتماعی، این کرامات نیز از سادگی و حقیقتمانندی به اغراق و محالگویی میگراید. این گرایش در قرن ششم به اوج خود میرسد؛ بهگونهای که گاه، جای هیچ توجیهی در آن باقی نمیماند. در این نوشتار قصد داریم تا با تأکید بر دو متن اسرارالتّوحید بهمنزلة میراث بازمانده از سنت عرفانی قرون چهارم و پنجم و مقاماتِ ژندهپیل بهمنزلۀ میراث عرفانی قرن ششم و با تکیه بر وجهِ غالب[1] هر اثر، ضمن ملاحظة تحولی که در طول چندصدسال، در روایات کرامت رخ داد، چرایی و چگونگی سیر این تحول را ضمن تفصیل علل، اسباب و ریشههای آن، بررسی کنیم. بدون تردید تحولات سیاسی و آشفتگیهای اجتماعی، حاکمیت چندین سالة ترکان سلجوقی و به تبع آن انحطاط شدید علوم عقلی و رکود خِردگرایی در ایرانِ قرن ششم، با نزول محتوایی و لفظی کرامات منقول در مقامات عرفانی، ارتباطی تنگاتنگ و پیوندی ناگسستنی دارد. 3. The dominant
اسرارالتّوحید
تحول کرامات
تصوف
کرامات اولیا
مقامات ژندهپیل
مقامات عرفانی
2014
09
23
283
314
https://jrm.ut.ac.ir/article_53456_f304a725bddbda1ac494052cd2469216.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1393
47
2
اسنیها و مندائیان: مقایسۀ باورها و آئینها
مریمالسادات
نوابی قمصری
شهرام
پازوکی
اسنیها فرقهای از یهود هستند که در قرن دوم پیش از میلاد در فلسطین و سوریه سکونت داشته و در تاریخ یهود بهعنوان زهاد شناخته شدهاند. این گروه بهعلت تعالیم و آئینهای خاص خود که متمایز از دیگر فرقههای یهودی است، منادیان آئین مسیحیت بهحساب میآیند. آنچه در مورد تعالیم و آئینهای این فرقه در اختیار محققان است، برگرفته از منابع یونانی اسناد قمران است که احتمال داده شده مربوط به جماعت اسنی میباشد. محور تعالیم این جماعت، براساس رعایت اصول اخلاقی و محور آئینهای آنها تطهیر و عبادت است. هرچند اصول الهیاتی این فرقه به اصول رهبانی دیگر ادیان شبیه است؛ اما قواعد نظری و عملی خاصی برای این جماعت ذکر شده که آنرا از دیگر فرقههای رهبانی و زاهدانه متمایز میسازد. از آنجا که، بعضی از این باورها و آئینها بخشی از اصول الهیاتی جماعت مندائی را که در حال حاضر در مناطقی از ایران و عراق به حیات خود ادامه میدهند، تشکیل میدهد، بعضی از پژوهشگران تصور میکنند، میان این دو جماعت ارتباط وجود دارد. البته از طرفی بهدلیل اینکه اصول اعتقادی مندائی ریشه در ادیان مختلف دارد و نیز پراکندگی اصول الهیاتی آنها و تمایزات اساسی که بین بعضی از اصول اعتقادی آنها با تعالیم دینی اسنی وجود دارد، احتمال ارتباط میان این دو جماعت تنها درحد یک فرضیه است که توسط معدودی از محققان ارائه شده است. به هر حال، تصور اینکه مندائیان، بازماندگان اسنیهای قرن اول میلادی باشند، موجب شد تا مقایسهای میان باورها و آئینهای این دو فرقه انجام شود.
اسنی
اسناد قمران
فیلون
گنزا
مندائی
یوسفوس
2014
09
23
315
343
https://jrm.ut.ac.ir/article_53457_4f3554bb2c35803f207d7a0c17a37463.pdf
مجله ادیان و عرفان
2228-5563
2228-5563
1393
47
2
چکیده های انگلیسی
2014
09
23
1
14
https://jrm.ut.ac.ir/article_53619_e6a0eb3f0b3bdf02ea2fe9a82811e527.pdf