A Comparative Study of Abū Ṭālib al-Makkī and al-Ghazālī’s Views on Repentance (Tawbah)

Document Type : Research Paper

Authors

1 PhD Student, Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Faculty of Islamic Sciences and Research, Imam Khomeini International University (IKIU), Qazvin, Iran.

2 Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Faculty of Islamic Sciences and Research, Imam Khomeini International University (IKIU), Qazvin, Iran.

Abstract

Repentance (tawbah) is one of the key concepts in Islamic mysticism and has been extensively explored in the works of numerous thinkers and Sufis. Abū Ṭālib al-Makkī, in Qūt al-Qulūb, and Abū Ḥāmid al-Ghazālī, in Iḥyāʾ ʿUlūm al-Dīn, have elaborated on this concept. Al-Makkī conceptualises repentance (tawbah) as a spiritual and psychological process involving inner struggle (mujāhadah) and self-correction. He emphasises the practical and ascetic aspects of repentance (tawbah), presenting it as the first step on the path of sulūk (mystical journey). In contrast, al-Ghazālī, adopting a systematic and rational approach, divides repentance (tawbah) into three stages: knowledge (knowing sin), spiritual state (feeling remorse), and practice (decision to abandon sin). In addition to accepting al-Makkī's views, al-Ghazālī, through philosophical and psychological analyses, presents repentance (tawbah) as a path to spiritual transcendence and the purification of the heart (qalb). This study employs a comparative approach to examine the views of these two thinkers and analyses their differences and similarities. The findings suggest that al-Makkī primarily emphasises practical and ascetic sulūk, while al-Ghazālī, utilizing rational and philosophical tools, offers a more systematic approach. Ultimately, this article demonstrates that while these two thinkers share common ground regarding the importance of repentance (tawbah), their divergent approaches reflect differences in their intellectual schools of thought.

Keywords

Main Subjects

References

قرآن کریم
ارسطو، (1378). اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران: طرح نو.
غزالی، محمد بن محمد (1359). منهاج العابدین، ترجمه عمربن عبدالجبار سعدی ساوی، تصحیح احمد شریعتی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه اسلامی.
ــــــــــ (1362). شک و شناخت (المنقذ من الضلال)، ترجمه صادق آئینه وند، تهران: انتشارات امیر کبیر.
ــــــــــ (1368). الاربعین فی اصول الدین، ترجمه برهان الدین حمدی، تهران: اطلاعات.
ــــــــــ (1374). میزان العمل، ترجمه علی اکبر کسمایی، تهران: سروش.
ــــــــــ (1982). احیاء علوم الدین، بیروت: دارالمعرفه.
ــــــــــ (1380). کیمیای سعادت، تصحیح حسین خدیوجم، ج 2، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
مجتبایی، فتح الله (1372). ابوطالب مکی، در دایره المعارف بزرگ اسلامی، (ج5، 632-630). تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
مکّی، ابوطالب (1426ق). قوت القلوب فى معامله المحبوب. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ــــــــــ (1396). قوت القلوب فى معامله المحبوب، ترجمه مهدی افتخار، قم: آیت اشراق.
ناکامورا، کوجیرو (1389). «ابوطالب مکی و ابوحامد غزالی». ترجمه مرضیه ابراهیمی. در غزالی پژوهی. به کوشش سید هدایت جلیلی. تهران: خانه کتاب.
Religions and Mysticism
Volume 57, Issue 2
Autumn & Winter 2024/2025
March 2025
Pages 429-447

Files

Share

How to cite

Statistics