Alusi's Approach to the Mystical Commentary

Document Type : Research Paper

Author

Abstract

Abu al-Thana' Shihab al-Din Mahmoud Alusi Baghdadi
was one of the Quranic commentators of the 13th century, a follower of Naghshbandiyyah
Sufi order, and the author of the Quranic commentary, Ruh al-Ma'ani.  One of the important
aspects of his commentary is the approach of the author to the tradition of the
mystical commentary. Alusi had the mystical tendencies, and in some places
reflected viewpoints of the commentators who worked in theoretical and
practical mysticism, according to his scholarship, taste, spirituality,
external states, and the needs of addressees. Regarding the school and tradition
of the mystical commentary, Alusi's encounter with interpretative views of
mystics is selective. Accordingly, effort for causing agreement between
religious law and mysticism on the basis of Naghshbandiyyah, forms
ruling spirit over this attitude in the tradition of mystical commentary.  Moreover, one should not be negligent about
Alusi's scholarly and critical encounter with other viewpoint of mystical
commentary in Ruh al-Ma'ani, such as his opinion of Ibn Arabi's theory
of the unity of Being. These encounters which indicate his independent attitude
and intellectual power on the Quranic commentary in general, and on the
mystical commentary in particular, are explainable and distinguishable only in
the light of special approach to, and the consideration of his scholarship and
specialization

Keywords


[۱] آلوسی بغدادی، شهاب‎الدین محمود (۱۴۰۵ه.ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، چاپ چهارم، بیروت، دار احیا التراث العربی.
[۲] آملی، سیدحیدر (۱۴۰۴ه.ق). المحیط الاعظم و البحر الخضم، تحقیق: محسن موسوی تبریزی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
[۳] ابن‌عربی، محی‎الدین (۱۳۹۲ه.ق). الفتوحات المکیه، تحقیق و تقدیم: عثمان یحیی، قاهره، بولاق.
[۴] اسعدی، محمد و همکاران (۱۳۸۹). آسیبشناسی جریانهای تفسیری، چاپ اول، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
[۵] پارسا، ابوالفتح خواجه محمد (۱۳۸۱). فصل الخطاب، به کوشش جلیل مسگرنژاد، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
[۶] تهرانی، میرزاجواد آقا (۱۳۹۰). عارف و صوفی چه میگویند؟، تهران، آفاق.
[۷] جرجانی، میرسیدشریف علی بن محمد (۱۳۶۸). التعریفات، چاپ سوم، تهران، انتشارات ناصرخسرو.
[۸] جیلی، عبدالکریم بن ابراهیم (۱۴۰۷ه.ق). المناظر الالهیه، نجاح محمود غنیمی، قاهره، المنار.
[۹] الخانی، عبدالمجید بن محمد (۱۹۹۷م). الکواکب الدریه علی حدایق الوردیه، دمشق: دارالبیروتی.
[۱۰] درنیقه، محمداحمد (۱۴۰۷ه.ق/۱۹۸۷م). الطریقه النقشبندیه و اعلامها، طرابلس، مؤسسه الحدیثه الکتاب.
[۱۱] زرین‎کوب، عبدالحسین (۱۳۵۳). ارزش میراث صوفیه، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر.
[۱۲] ------------------- (۱۳۶۲). دنبالة جستجو در تصوف ایران، چاپ اول، تهران، امیرکبیر.
[۱۳] سراج، ابونصر عبد الله بن علی بن محمد (۱۹۶۰م). اللمع فی التصوف، تحقیق: عبدالحلیم محمود، مصر، دارالکتب العلمیه.
 [۱۴] سلمی، ابو عبدالرحمن (۱۳۶۹). حقایق التفسیر، به کوشش: نصرالله پورجوادی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
[۱۵] شاکر، محمدکاظم (۱۳۸۲). مبانی و رو شهای تفسیری، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی.
[۱۶] صفار قمی، محمد بن حسن (۱۴۰۴ه.ق). بصا‌یر الدرجات الکبری فی فضایل آل محمد، تصحیح و تعلیق: میرزامحسن کوچه‎باغی تبریزی، قم، کتابخانة آیت‎الله مرعشی نجفی.
[۱۷] طویل، توفیق (۱۹۸۸م). التصوف فی مصر ابان العصر العثمانی، قاهره، بی‎نا.
[۱۸] عین القضاه همدانی، عبدالله (۱۳۷۳). تمهیدات، تصحیح: عفیف عسیران، تهران، کتابخانة منوچهری.
[۱۹] غزالی، ابوحامد محمد بن محمد (۱۹۶۹م). المنقذ من الضلال، تحقیق: فرید جبر، چاپ دوم، بیروت، المکتبه الشرقیه.
[۲۰] فیض کاشانی، محمدمحسن بن مرتضی (۱۴۰۲ه.ق). تفسیرالصافی، بیروت، مؤسسه الاعلمی.
[۲۱] قاسم‎پور، محسن (۱۳۹۲). جریانشناسی تفسیر عرفانی، ویرایش دوم، تهران، سخن.
[۲۲] قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن (۱۹۸۱م). لطایف الاشارات، تصحیح: ابراهیم بسیونی، قاهره، چاپ دوم (افست).
[۲۳] قونوی، صدرالدین (۱۳۸۹ه.ق). اعجاز البیان فی تأویل ام القرآن، تحقیق: عبدالقادر احمد عطا، مصر، دارالتعریف بالمالیه.
[۲۴] کاشانی، عبدالرزاق (۱۴۲۶ ه.ق). تفسیر (منسوب به) ابن عربی، بیروت، داراحیا التراث العربی.
[۲۵]کلاباذی، ابوبکر محمد (۱۳۷۱). التعرف (کتاب التعرف)، به کوشش محمدجواد شریعت، تهران، اساطیر.
[۲۶] مردوخ روحانی (شیوا)، اسماعیل (۱۳۶۴). تاریخ مشاهیر کرد، تهران، سروش.
[۲۷] نوربخش، جواد (۱۳۷۲). فرهنگ اصطلاحات تصوف، تهران، یلدا قلم.
[۲۸] نیکلسون، رینولد (۱۳۷۴). تصوف اسلامی و رابطة انسان با خدا، ترجمه: محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ دوم، تهران، سخن.