Analysis and study of Process theology's solution in departure from conflict between science and religion (with emphasis on Griffin's thoughts)

Document Type : Research Paper

Author

Department of Religions and Mysticism,Faculty of Humanities,Semnan University

Abstract

This paper attempts to show that Process theology's solution for departure from conflict between science and religion, which is minimal naturalism and based on panentheism, theory of apprehension and panexperientialism, suffers from some problems. They are complexity of the relation between God and the world, having the same level of science and religion, denial of supernaturalism, minimization of God's function in the nature, etc. Such problems indicate that the acceptance of such a solution is particularly suspected by followers of monotheistic religions. Now, can we find a model in which minimal naturalism (with emphasis on nature as process and evolution) is reconciled with moderate supernaturalism (with emphasis on God's comprehensive presence in the world)? Such model can fulfill both the concern of scientific community and religious community. This paper shows that we can attain such a model in Mulla Sara's transcendent theosophy which is based on his cosmological, theological and epistemological framework.

Keywords


[1] ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1365). قواعد کلی در فلسفۀ اسلامی، ج اول، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[2] احمدی، محمدامین (1386). انتظار بشر از دین، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 
[3] باربور، ایان (1362). علم و دین، ترجمۀ بهاءاالدین خرمشاهی، نشر دانشگاهی.
[4] ـــــــــ (1392). دین و علم، ترجمۀ پیروز فطورچی، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
[5] بوخنسکی، ا. ام (1379). فلسفۀ معاصر اروپایی، ترجمۀ شرف­الدین خراسانی(شرف)، انتشارات علمی و فرهنگی.
[6] پترسون، مایکل و دیگران (1376). عقل و اعتقاد دینی، ترجمۀ احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، انتشارات طرح نو.
[7] دهباشی، مهدی (1386). پژوهشی تطبیقی در هستی­شناسی و شناخت­شناسی ملاصدرا و وایتهد:فیلسوفان مشهور پویشی، نشر علم.
[8] ساجدی، علی­محمد (1383). «صدرالمتألهین شیرازی و نحوۀ فاعلیت حق تعالی در نظام آفرینش؛ رابطۀ خدا و جهان از نظر صدرای شیرازی»، فصلنامۀ اندیشۀ دینی دانشگاه شیراز، دورۀ اول جدید: شمارۀ اول(پیاپی 10) بهار 1383، صص62ـ41.
[9] سعیدی­مهر، محمد و شهناز شایان­فر (1388). «تعالی و حلول در فلسفۀ ملاصدرا»، خردنامۀ صدرا، شمارۀ 51، بهار 1388، صص77ـ64.
[10] سروش، عبدالکریم (1378). نهاد ناآرام جهان، مؤسسۀ فرهنگی صراط.
[11] شامحمدی،رستم (1390). خداوند در اندیشۀ پویشی وایتهد، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[12] ـــــــ و علی سنایی (1395). «تحلیل و بررسی نظریۀ عدل الهی پویشی گریفین»، قبسات، دورۀ 21، شمارۀ 80، تابستان 95، صفحۀ 117ـ146.
[13] صلواتی، عبدالله و زینب اختری (1395). «بررسی تطبیقی مسألۀ رابطۀ وجودی دوسویۀ خدا و جهان از دیدگاه هارتشورن و ملاصدرا»، پژوهشهای هستی­شناختی، سال پنجم، شمارۀ 9، بهار و تابستان 1395، صص51ـ69.
[14] علیزمانی، امیرعباس (1386). «خدا و تکامل، بررسی پنج الگوی فعل خدا در طبیعت از دیدگاه ایان باربور»، پژوهش­های فلسفی ـ کلامی، سال هشتم، شمارۀ سوم و چهارم، صص162ـ127.
[15] فتحی­زاده، مرتضی (1392). «طبیعت­گرایی علمی و فراطبیعت­گرایی دینی»، پژوهش­های علم و دین، سال چهارم، شمارۀ دوم، پاییز و زمستان 1392، صص11ـ28.
[16] گریفین، دیوید ری (1388). خدا و دین در جهان پسامدرن، ترجمۀ حمیدرضا آیت­اللهی،        پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[17] نراقی، احمد (1378). رسالۀ دین شناخت، انتشارات طرح نو.
[18] Barbour, Ian(2000). When science meets Religion :Enemies, Strangers, or Partner?.London: SPCK.
[19] Barbour, Ian(2003). " SCIENCE AND RELIGION, MODELS AND RELATIONS".Encyclopedia of Science and Religion,Edited: J. Wentzel Vrede van Huyssteen, Macmillan Reference USA.
[20] Brierley, Michael. w(2006). "The potential of panentheism for dialogue between science and religion". Oxfor book of religion and science. Edited:  Philip Clayton, Oxford.
[21] Culp, John (2008). "Panentheism" from Stanford Encyclopedia of Philosophy. First published ,Thu Dec 4, 2008; substantive revision Sat Jun 3, 2017.
[22] Griffin, David Ray. (1998). Unsnarling the World-Knot: Consciousness, Freedom, and the Mind-Body Problem. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
[23] Griffin, David(2000). "Process philosophy and theology". The history of science and religion in the western tradition: An encyclopedia. Edited: Gary. B. Fernger. Garland pubishing. New York.
[24] Griffin, David(2000).Religion and Scientific Naturalism: Overcoming the Conflicts, State University of New York.
[25] Griffin, David Ray (2001). " Process philosophy of religion".  Issues in contemporary philosophy of religion. Edited: Eugent Thomas Long. Kulwer Academic  Publishers.
[26] Griffin, David Ray (2001). Reenchantment Without Supernaturalism: A Process Philosophy o f Religion. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press.
[27] Griffin, David Ray (2005). Panentheism’s Significance  for Science and Religion. From www.Anthony Flood. com.
[28] Hartshorne, Charles and Reese, William L. (1953). Philosophers Speak of God. Chicago: University of Chicago Press.
[29] Whitehead, A.N. (1957). Process and Reality. Macmillan
[30] Whitehead, A.N. (1960). Religion in Making. Macmillan.