Qaris of the Qur'an in the views of the mystics in the fifth to eighth centuries

Document Type : Research Paper

Authors

1 Assistant professor of Persian Language and Literature, Mazandaran University

2 Master Graduate of Persian Language and Literature, Mazandaran University

Abstract

A significant part of the poetic and prose texts of Persian literature is a mystical subject. Like other literature works, in mystical texts various social classes and professions have been expressed in a variety of ways and each writer and/or poet has presented a different visions on different social groups considering his/her personal style and/or affected by social and political atmosphere of the era (s)he was living in. Qaris of the Quran are one of these social classes. In the period from the fifth to the eighth centuries of the Hijra, which is the peak period of the mystical texts, the Qaris, due to the companionship and communication of mystics with this class, their intentions and function, have been discussed. The purpose of this article, which is carried out for the first time in descriptive-analytical way, is to explain the position of the Qaris in the four major eras of the growth and enhancement of mysticism, in which the Qaris is divided into two categories: positive and negative. Of course, there are other evidence that there were Qaris, who have not been judged. Therefore, such evidence has been evaluated as Neutral. The findings and results of the study, derived from the frequency statistics, indicate that that the more we approach from 5th to latter eras, the more negative characteristics of Qaris are emphasized in comparison to the earlier era, when their positive characteristics were more considered. Of course, apart from socio-political factors, the kind of gnostic look and poetry of the poet or writer has also been effective in determining the dignity of the Qaris.

Keywords


[1] احمد جام (1355). روضة­المذنبین و جنة­المشتاقین، مقابله و تصحیح و مقدمه و توضیح: علی فاضل، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
[۲] ــــــــ (1347). مفتاح­النجات، با مقابلۀ پنج نسخه و مقدمه و تصحیح و تحشیه: علی فاضل، تهران، علمی.
[3] ــــــــ (1343). حدیقۀ­الحقیقه، به اهتمام: محمدعلی موحد، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
[۴] افلاکی (1385). مناقب­العارفین، با تصحیحات و حواشی و تعلیقات به کوشش: تحسین یازیجی، ج 2 و 1، تهران، دنیای کتاب.
[۵] الهیاری، فریدون و دیگران (1389). «حکومت­های محلی ایران در قرن هشتم هجری و مسئلۀ مشروعیت»، پژوهش­های تاریخی، اصفهان، سال46، شمارۀ 2، صص24ـ1.
[۶] اوحدی مراغی (1340). کلیات، تصحیح و مقابله و مقدمه: سعید نفیسی، تهران، امیرکبیر.
[۷] حمیدیان، سعید(1383). سعدی در غزل، تهران، قطره.
[8] خرمشاهی، بهاءالدّین (1389). دانشنامۀ  قرآن و قرآن­پژوهی، ج 2، تهران، گلشن.
[9] ـــــــــــــ (1367). حافظ­نامه: شرح الفاظ، اعلام، مفاهیم کلیدی و ابیات دشوار حافظ، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
[10] خواجه­عبدالله انصاری (1389). مجموعۀ رسائل فارسی، به تصحیح و مقابله سه نسخه مقدمه و فهارس: محمّد سرور مولایی، ج 2، تهران، توس.
[11] ــــــــــ (1386). طبقات­الصوفیه؛ مقدمه، مقابله، تصحیح و فهارس: محمّد سرور مولایی، تهران، توس.
[۱۲] دهخدا، علی­اکبر (1385). لغت­نامۀ دهخدا، زیر نظر: سیّد جعفر شهیدی، ج 2، تهران، دانشگاه تهران.
[۱۳] سجّادی، سید ضیاءالدین (1373). مقدمه­ای بر مبانی عرفان و تصوف، تهران، سمت.
[14] سعدی (1389). گلستان، تصحیح و توضیح :غلامحسین یوسفی، تهران، خوارزمی.
[15] ـــــــــ (1383). کلیات­سعدی، تصحیح و طبع: شادروان محمّدعلی فروغی، تصحیح، مقدمه، تعلیقات و فهارس: به کوشش بهاءالدّین خرّمشاهی، تهران، دوستان.
[16] سنایی غزنوی (1388). دیوان، به سعی و اهتمام: محمّدتقی مدرس ­رضوی، تهران، سنایی.
[17] ـــــــــــــ (1382). حدیقۀالحقیقه و شریعۀالطریقه: فخری­نامه، به تصحیح و با مقدمه: مریم حسینی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
[۱۸] شاه­ نعمت­الله ولی (1389). دیوان، با مقدمۀ: سعید نفیسی، تهران، نگاه.
[۱۹] شفیعی­کدکنی، محمدرضا (1380). زبور پارسی: نگاهی به زندگی و غزل‌‌های عطار، تهران، آگه.
[۲۰] شهاب­الدین سهروردی (1386). عوارف­المعارف، ترجمه: ابومنصوربن عبدالمؤمن اصفهانی، به اهتمام: قاسم انصاری،  تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
[21] صفا، ذبیح­الله (1388). تاریخ ادبیات در ایران، ج 2، تلخیص: محمد ترابی، تهران، فردوس.
[22] ــــــــــــ (1378). تاریخ ادبیات در ایران، ج 2، تهران، فردوس.
[23] عطّار نیشابوری (1386). مصیبت­نامه؛ مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمدرضا شفیعی‌کدکنی، تهران، سخن.
[24] ـــــــــــ (1384). منطق­الطّیر؛ مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمدرضا شفیعی­کدکنی، تهران، سخن.
[25] ـــــــــــ (1366). تذکرۀ­الاولیا، بررسی و تصحیح متن و توضیحات و فهارس: محمّد استعلامی، تهران، زوّار.
[26] ـــــ (1345). دیوان، به اهتمام و تصحیح: تقی تفضّلی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
[۲۷] عین­القضات (1389). تمهیدات، با مقدمه و تصحیح و تحشیه و تعلیق: عفیف عُسَیران، تهران، منوچهری.
[28] غزّالی طوسی، ابوحامد محمّد (1389). اِحیاءِ­علوم­­الدّین، ترجمۀ: مؤیدالدین محمد خوارزمی، به کوشش: حسین خدیوجم، ج 1، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
[29] ـــــــــــ (1371). کیمیای­سعادت، به کوشش: حسین خدیوجم، ج 1، تهران، علمی و فرهنگی.
[۳۰] غزنوی، سدیدالدین محمد (1388). مقامات ژنده­پیل، به اهتمام: حشمت مؤیّد، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
[۳۱] غنی، قاسم (1386). تاریخ تصوّف در اسلام: تطوّرات و تحوّلات مختلفه آن از صدر اسلام تا عصر حافظ، ج 3 و 2، تهران، زوّار.
[۳۲] قزوینی، محمّد؛ غنی، قاسم (1385). لسان­الغیب حافظ، به کوشش: محسن عامری، تهران، نیستان جم.
[۳۳] قشیری، ابوالقاسم (1345). ترجمۀ رسالۀ قشیریه، با تصحیحات و استدراکات: بدیع­الزمان فروزانفر، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
[۳۴] محمدبن منور (1393). اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی­سعید، مقدمه و تصحیح و تعلیقات: محمدرضا شفیعی­کدکنی، ج 2 و 1، تهران، آگه.
[۳۵] مرتضوی، منوچهر(1384). مکتب حافظ: مقدمه بر حافظ­شناسی، تهران، ستوده.
[۳۶] معین، محمّد (1381). فرهنگ فارسی یک جلدی، تهران، معین.
[37] مولانا (1385). کلیات­شمس، به قلم: بدیع­الزمان فروزانفر، تهران، امیرکبیر.
[38] ـــــــ (1373). مثنوی­معنوی، به تصحیح: رینولد نیکلسون، تهران، بهزاد.
[39] ـــــــ (1365). مجالس­سبعه، با تصحیحات و استدراکات: توفیق سبحانی، تهران، کیهان.
[40] ـــــــ (1348). فیه­مافیه، با تصحیحات و حواشی: بدیع­الزمان فروزانفر، تهران، امیرکبیر.
[۴۱] هجویری غزنوی، ابوالحسن علی­بن­عثمان (1389). کشف­المحجوب، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمود عابدی، تهران، سروش.