Proponents and opponents of mysticism in the seminary of Qom

Document Type : Research Paper

Author

Assistant Professor, the Department of comparative religion and mysticism, Tehran University;

Abstract

One of the religious and scientific approaches in the seminary of Qom is the mystical approach that has existed since the establishment of the new seminary of this city at the beginning of the current century. Opponents of this approach in this period have always been serious critics of this approach. The origins of the mystical approach of Qom are the two schools of jurisprudence of Tehran and the ethicists of Najaf. The supporters of this approach in adhering to the mystical heritage of Islam and criticizing the monastic aspects of Sufism and adapting the teachings of Sufism to the words of Shiite Imams Their predecessors have acted and these things have caused them to distance themselves from pure Sufism and as a result have been freed from the accusation of being Sufis.
They are also influenced by the pressure of their opponents and are very cautious in quoting Sufi words and always emphasize their differences with Sufism. The third path in the midst of the conflict between the proponents and the opponents and affected by this conflict has emerged in recent decades, which claims to be the transition from existing mysticism to pure, true, true and unshakable mysticism. The epistemological efforts of this group have played an effective role in preserving and surviving the mystical discourse and also acquainting the opponents of mysticism with this discourse. Mysticism speaks of the search for pure mysticism, with titles such as revelatory and Ahl al-Bayt mysticism.

Keywords


1[. اسفندیار، محمودرضا (1398). تاریخ تصوف و عرفان اسلامی از آغاز عصر صفوی تا اواخر دورۀ قاجاریه. زیر نظر شهرام پازوکی، تهران، سازمان مطالع و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
]2[. اصفهانی، میرزامهدی (1386). ابواب الهدی به روایت نسخه فائقی. تحقیق حسن جمشیدی، قم، بوستان کتاب.
]3[. تهرانی، میرزا جواد (1390). عارف و صوفی چه می­گویند. تهران: نشر آفاق.
]4[. ــــــــــــــــــ (1392). میزان المطالب. تهران، نشر آفاق.
]5[. پازوکی، شهرام (1379). «گفتاری در باب انتساب سلاسل صوفیه به حضرت علی». فصلنامه اندیشه دینی، تهران، پاییز و زمستان 1379، دورۀ 2، شماره 1-2، صص59-74.
]6[. جعفریان، رسول (1379). صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست. جلد دوم، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
]7[. حسن­زاده آملی، حسن (1380). عرفان، حکمت متعالیه. قم، الف. لام. میم.
]8[. حکیمی، محمدرضا (1375). مکتب تفکیک. تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
]9[. ــــــــــــــــــ (1381). معاد جسمانی در حکمت متعالیه. تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
]10[. خاوری، اسدالله (1395). ذهبیه: تصوف علمی-آثار ادبی. تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم.
]11[. خمینی، سیدروح‌الله (1371). شرح چهل حدیث. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(ره).
]12[. ــــــــــــــــــ (1376). مصباح­الهدایة الی الخلافة و الولایة. مقدمه از سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ سوم.
]13[. ــــــــــــــــــ (1378). صحیفه امام. ج21، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی.
]14[. رودگر، محمدجواد (1394). «معرفت شهودی به حق تعالی در عرفان وحیانی». مجله ذهن، تهران، زمستان 1394، شماره 64، صص 5-38.
]15[. ــــــــــــــــــ (1395). «چیستی عرفان وحیانی و شاخصه‌های آن (با تأکید بر دو شاخص توحید و موحد در عرفان نظری)». فصلنامه قبسات، تهران، بهار 1395، شماره 79، صص 151-180.
]16[. ــــــــــــــــــ (1396). «مؤلفه­های صراط سلوک (با رویکردی به آیات و احادیث. مجله مطالعات معنوی، قم، پاییز و زمستان 1396، شماره 24، صص 147-166.
]17[. سعادت­پرور، علی (1388). پاسداران حریم عشق. ج1، تهران، احیاء کتاب.
]18[. سیدان، سیدجعفر، (1392). توحید از نگاه وحی و فلسفه و عرفان، قم، انتشارات دلیل ما.
]19[. شیخ، محمود (1388). «نهادهای دینی و اصناف دینداران در غزل عرفانی امام خمینی».‌ تهران، دوفصلنامه پژوهشنامه عرفان، تهران، سال اول، شماره اول، پاییز و زمستان.
]20[. ــــــــــــــــــ (1392). «نقدهای مکتب تفکیک بر وحدت وجود». فصلنامه کتاب نقد، تهران، سال 14-15، شمارۀ 65 و 66، زمستان 1391 و بهار 1392، صص161-182.
]21[. ــــــــــــــــــ (1394). مکتب اخلاقی عرفانی نجف. تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
]22[. ــــــــــــــــــ (1396). مکتب حکمی تهران و عرفان اسلامی. تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
]23[. صافی اصفهانی، علی (1389). «طریق حق در سیر و سلوک ویژه پانزدهمین سالگرد ارتحال فقیه ربانی و عارف قرآنی حضرت آیت‌الله حاج شیخ حسن صافی اصفهانی»، فصلنامه نورالصادق، اصفهان، شماره 13، صص108-116.
]24[. صافی گلپایگانی، لطف­الله (1385). شرح حدیث عرض دین حضرت عبدالعظیم حسنی. قم، آستان مقدس حضرت معصومه (س).
]25[. ــــــــــــــــــ (1388). «عرفان اسلامی و عارف حقیقی: مرجع عالیقدر شیعه، آیت‌الله العظمی حاج شیخ لطف­الله صافی گلپایگانی»، فصلنامه نورالصادق، اصفهان، شماره8، صص14-19.
]26[. ــــــــــــــــــ (1391). معارف دین. قم، مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله صافی گلپایگانی.
]27[. صدوقی سها، منوچهر (1383). «در یگانگی و دوگانگی تصوف با عرفان»، مجموعه‌مقالات با عنوان فوائد در عرفان و فلسفه و تصوف و تاریخ آن، تهران، انتشارات آفرینش.
]28[. طباطبایی، سید محمدحسین (1387). رسالت تشیع در دنیای امروز (گفت و گویی دیگر با هانری کربن).‌ به­کوشش هادی خسروشاهی، قم، بوستان کتاب قم.
]29[. ــــــــــــــــــ (1395ق). المیزان فی تفسیر القرآن، ج5، بیروت، مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
]30[. عراقی، محسن (1392). اصول عرفان ناب اسلامی در معارف سجادی(ع)، قم، دفتر نشر معارف.
]31[. فصلنامه نورالصادق (1388). «استفتاء در مورد صوفیه از آیت‌الله نوری همدانی»، فصلنامه نورالصادق، اصفهان، شماره 8، صص13-14.
]32[. فنائی اشکوری، محمد (1389). «شاخصه‌های عرفان ناب شیعی». مجله شیعه­شناسی، قم، زمستان 1389، شمارۀ32، صص7-30.
]33[. قزوینی، مجتبی (1392). بیان الفرقان. تعلیقات سیدجعفر سیدان، قم، انتشارات دلیل ما.
]34[. م‍رواری‍د، م‍ه‍دی (1381). ب‍ح‍ث‍ی‌ پ‍ی‍رام‍ون‌ مسئله‌ای‌ از م‍ع‍اد در م‍ح‍ض‍ر اس‍ت‍اد ج‍وادی‌ آم‍ل‍ی‌ و اس‍ت‍اد س‍ی‍د ج‍ع‍ف‍ر س‍ی‍دان. م‍ش‍ه‍د، ولای‍ت‌.
]35[. مصباح یزدی، محمدتقی (1390). در جستجوی عرفان اسلامی. تدوین و نگارش محمدمهدی نادری قمی، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ چهارم.
]36[. مطهری، مرتضی (1377). مجموعه آثار، ج23: عرفان حافظ. تهران، انشارات صدرا، چاپ هشتم.
]37[. ــــــــــــــــــ (1380). کلیات علوم اسلامی، ج2: کلام- عرفان- حکمت عملی. تهران، انشارات صدرا، چاپ هشتم.
]38[. مکارم‌شیرازی، ناصر (1385). الفتاوی الجدیده. اعداد کاظم خاقانی و ابوالقاسم علیان‌نژاد، قم، مدرسۀ الامام علی‌بن‌ابیطالب.
]39[. نصر، سیدحسین (1383). سنت عقلانی اسلامی در ایران. ترجمه و تحقیق سعید دهقانی، تهران، قصیده­سرا، چاپ دوم.
]40[. ــــــــــــــــــ (1384). «عرفان نظری و تصوف علمی و اهمیت آنها در دوران کنونی، ترجمۀ ان­شاءالله رحمتی، اطلاعات حکمت و معرفت، تهران، شماره1، صص11-20.
]41[. یوسف­وند، محمدصادق (1386). «امام (ره)، استاد آشتیانی و مخالفان فلسفه»، حکمت رضوی، مشهد، زمستان 1385 و بهار 1386، شماره 16 و 17.
[42]. Algar, Hamid (2006). “ʿAllĀma Sayyid MuḤammad Ḥusayn ṬabĀṬabĀʾĪ: Philosopher, Exegete, and Gnostic Author(s)”. Journal of Islamic Studies, Vol. 17, No. 3 (September 2006), pp. 326-351, Published by: Oxford University Press Stable URL: https://www.jstor.org/stable/26199626.
[42]. Algar, Hamid (2006). “ʿAllĀma Sayyid MuḤammad Ḥusayn ṬabĀṬabĀʾĪ: Philosopher, Exegete, and Gnostic Author(s)”. Journal of Islamic Studies , Vol. 17, No. 3 (September 2006), pp. 326-351, Published by: Oxford University Press Stable URL: https://www.jstor.org/stable/26199626.
[43]. Asghari, Seyed AmirHossein. "Ontology and Cosmology of the ʿaql in Ṣadrā's Commentary on Uṣūl Al- Kāfī." Journal of Shi'a Islamic Studies 10, no. 2 (2017): 157-82. https://doi.org/10.1353/isl.2017.0011.
[44]. Asghari, Seyed Amirhossein. "Replacing Sharia, Ṭarīqah and Ḥaqīqah with Fiqh, Akhlāq, and Tawḥīd: Some Notes on Shaykh Muḥammad Bahārī (D.1325/1908)." Journal of Sufi Studies (Brill) 9, no. 2 (2021).
[45]. Asghari, SeyedAmirHossein. "The Contemporary Shī’a Seminary: Opponents and Adherents of Philosophy and Sufism." Shii Studies: The State of the Art, the Institute for Advanced Study (IAS), Princeton NJ., December 7‐9, 2017.