A review of the types of relations between religion and mysticism with emphasis on the "eight vertices" of the science of logic

Document Type : Research Paper

Author

Assistant Professor, Faculty of Islamic Teachings and Thought, University of Tehran

Abstract

The relationship between religion and mysticism is a wide-ranging and challenging issue that has its roots in the history of Sufism and mysticism. Muslim mystics, along with religious scholars inclined to Islamic mysticism, have always emphasized the Islamic origin of mysticism. On the other hand, some religious scholars have denied any connection between mysticism and Islamic teachings. They have considered mystical teachings as heresy which is the result of mystics' connection with foreign cultures; Hence, have confronted them. It seems that this disagreement can be resolved to some extent by clarifying the various dimensions of mysticism, thus reducing the disagreement and increasing the consensus. In the present study, instead of presenting a specific relationship, the various relationships that exist between different dimensions of mysticism and religion will be discussed, so the dispute due to ambiguity in the relationship between these two will be clarified 
through analytical and phenomenological methods. Utilizing the "Ro'us thamaniyah" "eight vertices" of the science of logic as well as the comparison of mysticism with other sciences in this study reduces the ambiguity of relation between the two. Because by referring to some of "Ro'us thamaniyah" such as: subject and type, purpose and motive, author and compiler, benefit and interest, position and rank and also Segmentation of mysticism, brings us to different and numerous relations between religion and mysticism that in some similarities and in some other dimensions there will be contrasts. The result of this approach will negate the general view and the definite opinion in this regard and invite to a partial and dimensional view.

Keywords


[1]. ابن ترکه،صائن الدین (1360). تمهید القواعد. تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالى.       
[2]. ابن عربی، محی الدین (1370). فصوص الحکم. تهران، انتشارات الزهراء (س). 
[3]. ابن فناری، حمزه (1374). مصباح الانس (شرح مفتاح الغیب). (م. خواجوی، تدوین)، تهران، انتشارات مولی. 
[4]. ابن منور، محمد (1899). أسرار التوحید فى مقامات أبى سعید. بطرزبورغ (سن پطرز بورگ)، الیاس میرزا بوراغانسکى.  
[5]. امینی نژاد، علی (1386). «عرفان و تصوف در گستره روایات». معارف عقلی، شمارۀ 8، صص 13-37.           
[6]. انصاری، عبدالله (1417). منازل السائرین الی الحق المبین. (م. خواجوی، تدوین) تهران، دار العلم.
[7]. اوجبی، علی (1395). رئوس ثمانیه، اصول هشتگانه در مقدمه نویسی بر آثار علمی.      
[8]. ایازی، سید محمد علی (1414). المفسرون حیاتهم و منهجهم. تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.  
[9]. آخوند خراسانی، محمد کاظم (1428). کفایه الاصول. قم، موسسۀ النشر الاسلامی.       
[10]. آل یمین، حامد ( 1397). «رویکرد باطنی شهید ثانی به تصوف و عرفان اسلامی». نقد و نظر.      
[11]. ---------- (1399) میراث عرفانی شهید ثانی. تهران، میراث فرهیختگان. 
[12]. آملی، سید حیدر (1382). أنوار الحقیقة و أطوار الطریقة و أسرار الشریعة. (س. موسوى تبریزى‏، تدوین) قم، نور علی نور.          
[13]. ---------- (1414). تفسیر المحیط الاعظم و البحر الخضم. (س. موسوری تبریزی، تدوین)، تهران، انتشارات وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی.        
[14]. پازوکی، شهرام (1379). «گفت و گو: نسبت دین و عرفان». هفت آسمان، شمارۀ 6.     
[15]. تهرانی، میراز جواد (1352 ). عارف و صوفی چه می گویند. تهران، نشریۀ کتابخانۀ بزرگ اسلامی.
[16]. رحیمیان، سعید (1381). «نگاهی به پژوهشی در نسبت دین و عرفان». قبسات، شمارۀ 24.        
[17]. رمضانی، حسن (1384). «قران، عرفان، برهان». (ر. برنجکار، و س. ی. یثربی، تدوین کنندگان)، کتاب نقد، شمارۀ 39، صص347-387.       
[18]. شهید ثانی، زین الدین (1409). منیه المرید فی ادب المفید و المستفید. (ر. مختاری ، تدوین) قم، مکتب الإعلام الإسلامی‏.       
[19]. الشیبی، کامل مصطفی (1982). الصلة بین التشیع و التصوف. بیروت، دار الاندلس للطباعه و النشر و التوزیع.           
[20]. شیخ، محمود (1397). «بررسی امکان تحقق عرفان شیعه». حکمت أسراء، شمارۀ 31.   
[21]. صدر المتالهین شیرازی، صدرالدین (1360). الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیه. (س. آشتیانی، تدوین)، مشهد، المرکز الجامعى للنشر.  
[22]. صدر المتالهین شیرازی، صدرالدین (1367). شرح اصول کافی. (خ. محمد، تدوین)، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).        
[23]. عطار نیشابوری، فریدالدین (1376). تذکرة الاولیاء. تهران، میلاد.  
[24]. عمید زنجانی، عباسعلی (1367). تحقیق و بررسی در تاریخ تصوف. تهران، دارالکتب الاسلامیه.    
[25]. فنایی اشکوری، محمد (1390). «نسبت عرفان و دین». حکمت معاصر، دورۀ 2 شمارۀ2. 
[26]. القشیری، أبوالقاسم (1960). الرسالة القشیریة. قم/ القاهرة، بیدار عن طبعة دار الشعب. 
[27]. قاضی سعید قمی، محمد سعید (1339). اسرار العبادات و حقیقة الصلوة. (س. سبزوارى‏، تدوین)، تهران، دانشگاه تهران.           
[28]. قیصری رومی، داوود (1375). شرح فصوص الحکم. (س. آشتیانی، تدوین) تهران، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى.   
[29]. قیصری ساوی، داوود (1381). رسائل قیصری، رساله توحید و نبوت و ولایت. (معروف به مقدمه قیصری بر تائیه ابن­فارض). تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.   
[30]. کاکایی، قاسم (1383). «شیخ علاءالدوله سمنانی و نظریۀ وحدت وجود». اندیشه دینی،شمارۀ10، صص97-122.        
[31]. کلینی، محمد (1407). الکافی. (ع. غفاری ، و م. آخوندی، تدوین کنندگان). تهران، دار الکتب الإسلامیة.     
[32]. مطهری، مرتضی (1384). مجموعۀ آثار استاد شهید مطهری. تهران/قم، صدرا.           
[33]. مکارم شیرازی، ناصر (1375). رسالۀ توضیح المسائل. قم، انتشارات قدس.   
[34]. موحدیان عطار، علی (1388). مفهوم عرفان. قم، دانشگاه ادیان مذاهب.       
[35]. نصیری، محمد (1397). مجموعۀ مقالات تصوف در آینۀ روایات. تهران، حقیقت.         
[36]. نصیری، محمد (94) «بررسی تاریخی چگونگی ورود و تأثیر تعالیم معنوی اهل­بیت در تصوف و عرفان اسلامی». تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، شمارۀ 20.       
[37]. یثربی، سید یحیی (1379). پژوهشی در نسبت دین و عرفان. تهران، مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشه.
[38]. یزدان پناه، سید یدالله (1384). نسبت دین، عرفان و فلسفه. معارف عقلی، پیش شمارۀ 3، صص25-52.     
[39]. یزدان‌پناه، سید یدالله (1388). مبانی و اصول عرفان نظری. قم، انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).         
[40]. یزدی طباطبایی، سید محمد (1419). عروه الوثقی محشی. قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.