Relationship between Science and Religion from the Perspective of Allameh Hassanzadeh Amoli

Document Type : Research Paper

Author

Lecturer,

Abstract

The conflict between science and religion has its roots in the West, especially following the Renaissance, and it gradually spread to the East and became the focus of Muslim scholars. In this respect, Allameh Hassanzadeh Amoli, relying on the comprehensive tradition of Islamic thought, attempted to explain the relationship between the two. The current research, thus, aims to explore the relationship between science and religion from his perspective. According to the results, giving originality to the aspect of the discovery of science in his definition of science, Allameh regarded it inappropriate to restrict and reduce science to mere empirical sciences; in contrast, while acknowledging Islam as the religion of truth, he saw religion as a divine legislation based on the creational secrets of the creation that is drawn up for the eternal happiness of man; and, finally, in explaining the relationship between science and religion, he presented the assistance theory in the fields of empirical sciences, mathematics, philosophy, and mysticism.

Keywords

Main Subjects

References

  1. منابع

    قرآن کریم

    1. ابراهیمی‌دینانی، غلامحسین؛ ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام؛ تهران؛ طرح نو؛ 1376.
    2. ابن‌بابویه، محمد‌بن‌على؛ الخصال؛ قم؛ جامعه مدرسین؛ 1362.
    3. ابن‌تیمیه، احمدبن‌عبد‌الحلیم؛ الرد علی المنطقیین؛ لبنان؛ دار الفکر اللبنانی؛ 1993م.
    4. ابن‌رشد اندلسی، محمدبن‌احمد؛ فصل المقال؛ بیروت؛ دار المشرق؛ 2000م.
    5. ابن‌رشد، محمدبن‌احمد؛ تهافت‌التهافت؛ بیروت؛ دار الفکر اللبنانی؛ 1993م.
    6. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله؛ الإشارات و التنبیهات؛ قم؛ ب‍وس‍ت‍ان‌ ک‍ت‍اب‌؛ 1381.
    7. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله؛ الإلهیات من کتاب الشفاء؛ قم؛ بوستان کتاب؛ 1376.
    8. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله؛ التعلیقات؛ قم؛ بوستان کتاب؛ 1379.
    9. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله؛ رسالة الحدود؛ بیروت؛ دار المناهل؛ 1413ق.
    10. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله؛ رسائل الشیخ الرئیس؛ قم؛ بیدار؛ 1358.
    11. ابن‌طاووس، علی‌بن‌موسی؛ فرج المهوم؛ قم؛ دار الذخائر؛ 1368.
    12. ابن‌عربی، محیی‌الدین؛ الفتوحات المکیه؛ بیروت؛ دار احیاء التراث العربى؛ 1994م.
    13. ابن‌عربی، محیی‌الدین؛ تفسیر؛ بیروت؛ دار احیاء التراث العربى؛ 1422 ق.
    14. ابن‌کمونه، سعد‌بن‌منصور؛ الجدید فی الحکمة؛ بغداد؛ وزارة الأوقاف؛ 1403ق.
    15. اخوان الصفاء، رسائل؛ بیروت؛ دار بیروت للطباعة و النشر؛ 1999م.
    16. اعرافی، علی‌رضا؛ بررسی فقهی فلسفه‌آموزی و فلسفه‌ورزی؛ قم؛ مؤسسۀ فرهنگی هنریِ اشراق و عرفان؛ 1391.
    17. برقى، احمد‌بن‌محمد‌بن‌خالد؛ المحاسن؛ قم؛ دار الکتب الإسلامیة؛ 1371ق.
    18. تلمسانی، سلیمان‌بن‌على؛ شرح منازل السائرین؛ قم؛ انتشارات بیدار؛ 1371.
    19. جاسم، بکار محمود حاج؛ الأثر الفلسفی فی التفسیر؛ دمشق؛ دار النوادر؛ 1429ق.
    20. جعفری، محمد‌تقی؛ فلسفه دین؛ با اهتمام علی نصری و علی جعفری؛ تهران؛ دفتر نشر فرهنگ اسلامی؛ 1401.
    21. جنیدبغدادی، ابو القاسم‌بن‌محمد‌النهاوندى؛ رسائل الجنید؛ دمشق؛ دار القری للطباعه و النشر و التوزیع؛ 1425ق.
    22. جواد‌آملی، عبد‌الله؛ معرفت‌شناسی در قرآن: تفسیر موضوعی قرآن کریم؛ قم؛ اسراء؛ 1392.
    23. جوادی‌آملی، عبدالله؛ تسنیم؛ قم: اسراء؛ 1388.
    24. جوادی‌آملی، عبدالله؛ سر‌مقاله؛ قم؛ فصلنامۀ اسرا؛ 1389.
    25. جوادی‌آملی، عبدالله؛ تبیین براهین اثبات وجود خدا؛ قم؛ اسراء؛ 1398.
    26. جوادی‌آملی، عبدالله؛ منزلت عقل در هندسه معرفت دینی؛ اسراء؛ 1401.
    27. جهامی، جیرار؛ موسوعة مصطلحات إبن رشد الفیلسوف؛ بیروت؛ مکتبة لبنان؛ 1421ق.
    28. جهامی، جیرار؛ موسوعة مصطلحات الفلسفة عند العرب؛ بیروت؛ مکتبه لبنان؛1998م.
    29. حسن‌زاده‌آملی، حسن؛ نصوص الحکم بر فصوص الحکم؛ تهران؛ مرکز نشر فرهنگی رجاء؛ 1375.
    30. حسن‌زاده‌آملی، حسن؛ دروس معرفت نفس؛ قم؛ ال‍ف‌.‌لام‌.‌م‍ی‍م‌؛ 1385.
    31. حسن‌زاده‌آملی، حسن؛ اتحاد عاقل به معقول؛ قم؛ بوستان کتاب؛ 1399.
    32. حسن‌زاده‌آملی، حسن؛ دروس شرح اشارات و تنبیهات؛ قم؛ آیت اشراق؛ 1391.
    33. حسن‌زاده‌آملی، حسن؛ سرح العیون فی شرح العیون؛ قم؛ بوستان کتاب؛ 1443ق.
    34. حسن‌زاده‌آملی، حسن؛ شرح فارسی الأسفار الأربعة؛ قم؛ بوستان کتاب؛ 1401.
    35. حسن‌زاده‌آملى، حسن؛ الهى نامه؛ تهران؛ مرکز نشر فرهنگى رجاء؛ 1364.
    36. حسن‌زاده‌آملى، حسن؛ قرآن و عرفان و برهان از هم جدایى ندارند؛ تهران؛ مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی؛ 1370.
    37. حسن‌زاده‌آملى، حسن؛ کلمه علیا در توقیفیت اسماء؛ قم؛ بوستان کتاب؛ 1376.
    38. حسن‌زاده‌آملى، حسن؛ ممد الهمم در شرح فصوص الحکم؛ تهران؛ سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى؛ 1378.
    39. حسن‌زاده‌آملى، حسن؛ هزار و یک نکته؛ تهران؛ مرکز نشر فرهنگى رجاء؛ 1365.
    40. حسن‌زاده‌آملى؛ حسن؛ هزار و یک کلمه؛ قم؛ بوستان کتاب؛ 1381.
    41. حسین‌زاده، محمد؛ پژوهشی تطبیقی در معرفت‌شناسی؛ قم؛ مؤسسه امام خمینی؛ 1390.
    42. خسروپناه، عبد‌الحسین؛ چیستی و گستره علم دینی از منظر آیت الله جوادی آملی؛ قم؛ اسراء؛ 1389.
    43. انصاری، خواجه‌عبدالله؛ منازل السائرین؛ تهران؛ دار العلم؛ 1417ق.
    44. دیلمی، قطب‌الدین‌محمد؛ محبوب القلوب؛ تهران؛ آینه میراث؛ 1378.
    45. دیلمى، حسن‌بن‌محمد؛ إرشاد القلوب إلى الصواب؛ قم؛ 1412ق.
    46. زنوزی، عبدالله‌بن‌بیرمقلی باباخان؛ بدایع الحکم؛ تهران؛ الزهراء؛ 1376.
    47. زنوزی، عبدالله‌بن‌بیرمقلی باباخان؛ لمعات الهیه؛ تهران؛ مؤسسه مطالعات و تحقیقات؛ 1361.
    48. سهروردی، یحیی‌بن‌حبش؛ حکمة الإشراق؛ تهران؛ مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی؛ 1372.
    49. سهروردی، یحیی‌بن‌حبش؛ مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق؛ تهران؛ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ 1380.
    50. شهرزوری، محمد‌بن‌محمد؛ رسائل الشجرة الإلهیه؛ تهران؛ مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران؛ 1385.
    51. شیخ حرّ عاملى، محمد‌بن‌حسن؛ وسائل الشیعه؛ قم؛آل‌البیت؛ 1409ق.
    52. صدرالدین شیرازی، محمد‌بن‌ابراهیم؛ الحکمة المتعالیة؛ بیروت؛ دار الإحیاء التراث العربی؛ 1981م.
    53. صدرالدین شیرازی، محمد‌بن‌ابراهیم؛ المشاعر؛ تهران؛ طهورى؛ 1363.
    54. صدرالدین شیرازی، محمد‌بن‌ابراهیم؛ تفسیر قرآن الکریم؛ قم؛ بیدار؛ 1373.
    55. صدرالدین شیرازی، محمد‌بن‌ابراهیم؛ شرح اصول کافی؛ تهران؛ مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی؛ 1383.
    56. صدر‌الدین شیرازی، محمد‌بن‌ابراهیم؛ شرح و تعلیقه بر الهیات شفا؛ تهران؛ بنیاد حکمت اسلامی صدرا؛ 1378.
    57. صدرالدین شیرازى، محمدبن‌ابراهیم؛ مفاتیح الغیب؛ تهران؛ مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى؛ 1363.
    58. طباطبایی، محمدحسین؛ نهایة الحکمه؛ قم؛ مؤسسه امام خمینی؛ 1390.
    59. طباطبایی، محمدحسین؛ بدایه الحکمه؛ قم؛ جامعه مدرسین؛ 1430ق.
    60. طباطبایى، محمدحسین؛ الإنسان و العقیدة؛ قم؛ باقیات؛ 1428ق.
    61. طوسى، محمد‌بن‌الحسن؛ الأمالی؛ قم؛ دار الثقافة؛ 1414ق.
    62. عبدالرزاق، مصطفی؛ تمهید لتاریخ الفلسفه الاسلامیة؛ قاهره؛ لجنة التألیف؛ 1386ق.
    63. عین‌القضات همدانى، عبد‌الله‌بن‌محمد؛ شکوى الغریب؛ پاریس؛ دار بایبلیون؛ 1962م.
    64. غزالی، محمد‌بن‌محمد؛ تهافت الفلاسفه؛ قاهره؛ دار المعارف؛ 1392ق.
    65. فارابی، محمد‌بن‌محمد؛ الجمع بین رأیی الحکیمین؛ تهران؛ مکتبة الزهراء؛ 1405ق.
    66. فارابی، محمد‌بن‌محمد؛ تحصیل السعادة؛ حیدرآباد؛ بی‌نا؛ بی‎تا.
    67. فخر رازی، محمد‌بن‌عمر؛ المباحث المشرقیة؛ بیروت؛ دار الکتاب العربی؛ 1410ق.
    68. قطب‌الدین شیرازی، محمود‌بن‌مسعود؛ درة التاج؛ تهران؛ حکمت؛ 1369.
    69. گلشنی، مهدی؛ رابطۀ علم و دین از منظر چهار حکیم مسلمان معاصر؛ قم؛ حکمت اسلامی؛ 1400.
    70. مصباح یزدی، محمدتقی؛ نظریه سیاسی اسلام؛ قم؛ مؤسسه امام خمینی ره؛ 1378.
    71. مصباح یزدی، محمدتقی؛ پیش‌نیاز‌های مدیریت اسلامی؛ قم؛ مؤسسه امام خمینی ره؛ 1394.
    72. مصباح‌یزدی، محمدتقی؛ رابطۀ علم و دین؛ تحقیق و نگارش علی مصباح؛ قم؛ مؤسسه امام خمینی ره؛ 1397.
    73. مصباح یزدی، محمدتقی؛ آموزش فلسفه؛ تهران؛ سازمان تبلیغات اسلامی؛ 1377.
    74. مصباح یزدی، مجتبی؛ و عبدالله محمدی؛ معرفت‌شناسی؛ قم؛ مؤسسه امام خمینی ره؛ 1401.
    75. مطهری، مرتضی؛ خدا در زندگی انسان؛ مجموعه آثار؛ قم؛ صدرا؛ 1390.
    76. مطهری، مرتضی؛ عرفان حافظ؛ مجموعه آثار؛ قم؛ صدرا؛ 1390.
    77. معلمی، حسن؛ تاریخ فلسفه اسلامی؛ قم؛ مرکز جهانی علوم اسلامی؛ 1385.
    78. میرداماد، محمد‌باقر‌بن‌محمد؛ تقویم الإیمان؛ تهران؛ میراث مکتوب؛ 1376.
    79. میرداماد، محمد‌بن‌باقر؛ قبسات؛ تهران؛ دانشگاه تهران؛ 1374.
    80. نراقی، مهدی ابن‌ابی‌ذر؛ شرح الإلهیات من کتاب الشفاء؛ قم؛ کنگره بزرگداشت محققان نراقی؛ 1380.
    81. نصیر‌الدین‌طوسی، محمد‌بن‌محمد؛ أجوبة المسائل النصیریة؛ تهران؛ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ 1383.

    نصیرالدین‌طوسی، محمد بن محمد؛ اساس الاقتباس؛ تهران؛ نشر مرکز؛ 1375

Religions and Mysticism
Volume 56, Issue 1
September 2023
Pages 183-202

Files

Share

How to cite

Statistics