دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران، دکترا
چکیده
موضوع نوشته‌‌ی حاضر مقایسه‌ی مفهوم شهود در عرفان مذهب ارتدکس در مسیحیت و طریقه‌ی کبرویه در اسلام است که دارای خاستگاه و نکات مشترک زیادی‌اند. مذهب ارتدکس شرقی به خاطر زمینه‌ی شرقی آن و به دلیل اوضاع و شرایط جغرافیایی، تاریخی و سیاسی با شرق و به ویژه با جهان اسلام ارتباط و نزدیکی بیشتر داشته است. امکان رویت خداوند به رغم تنزه ذاتی او، از مباحث اساسی ادیان ابراهیمی است. از دیدگاه مذهب ارتدکس و طریقه‌ی کبرویه در اثر زدودن زنگار دل، فقط صفتها و قوای خداوند در دل انسان مشاهده می‌شود؛ ولی ذات خداوند همواره نادیدنی و توصیف‌ناپذیر باقی می‌ماند. با وجود این، عرفای ارتدکس، شهود خدا را شهود تثلیث و به خصوص شهود مسیح توصیف کرده‌اند، اما عرفای کبرویه به دلیل تنزیه مطلق خدا در اسلام، هرگز از شهود ذات خدا سخن نگفته‌اند، بلکه شهود خود را شهود صفتها و مظاهر خدا عنوان کرده‌اند. همچنین برخی از عرفای هر دو طریقه در شهود خود از خدا، از نماد نور سیاه و برخی دیگر از نماد نور استفاده کرده‌اند. در نوشته‌‌ی حاضر در آغاز دیدگاه مذهب ارتدکس و بعد دیدگاه طریقه‌ی کبرویه و در نهایت تشابهات و تفاوت‌های آن دو درباره‌ی رؤیت و شهود خداوند مورد بررسی قرار می‌گیرد.
)