تحلیل و بررسی مولفه های روانشناسی مثبت در داستان های مثنوی معنوی و کاربرد آن در تربیت دوره نوجوانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فلسفۀ تعلیم و تربیت دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه فلسفۀ تعلیم و تربیت دانشگاه تهران.

3 دانشیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه تهران

چکیده

روان‌شناسی مثبت‌نگر نه تنها برای بهبود و ایجاد توانمندی‌های افراد، بلکه به‏منظور پرورش تاب‌آوری، بهبود کیفیت زندگی و ایجاد سپری در برابر عود نشانه‌ها، ایجاد گردید. افزایش توانمندی‌ها و صفات مثبت بایست مؤلفه‌های اصلی هر روند درمانی باشد؛ چرا که این مداخلات نشانه‌های بیماری را کاهش داده، از عود آنها جلوگیری می‌کنند و باعث اصلاح کیفیت زندگی می‌شوند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و بررسی مؤلفه‌های روان‌شناسی مثبت در داستان‏های مثنوی معنوی و کاربرد آن در تربیت دورة نوجوانی صورت گرفته‏است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که مؤلفه‌های روان‌شناسی مثبت، از جمله امید، خوش‌بینی، شادی، رضایت، فضایل اخلاقی، بخشش، انعطاف‌پذیری، شکرگزاری و تشکر، مراقبه و معناجویی در داستان‌های مثنوی معنوی سبب شکوفایی و توسعۀ توانمندی‌های درونی و کسب فضیلت‌های اخلاقی می‌شود. این مؤلفه‌ها نوجوانان را قادر می‌سازد تا با ناملایمات، بحران‌ها و سایر رویدادهای نامطلوب زندگی کنار بیایند، به سلامت جسمی و روانی دست یابند و به بهبود روابط فردی، خانوادگی و اجتماعی‌ نایل گردند.

کلیدواژه‌ها


1] پورمختار و همکاران، محسن (1393). «کاربرد تعلیمی داستان‌های مثنوی در اجرای نمایش‌های کاربردی برای کودکان و نوجوانان»، پژوهش نامۀ ادبیات تعلیمی(پژوهش‏نامۀ زبان و ادبیات فارسی )، دورۀ ششم، شمارۀ 21.
[2] حکیمی و کاموس، محمود (1389). سخنی دربارة ادبیات کودکان و نوجوانان، تهران، 1384ش.
[3] صدرزاده، ماندانا، «نقش قصه‌های تمثیلی در تعلیم و تربیت»، فصل‏نامۀ پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، دورۀ 1، شمارۀ 1. 
[4] علوی، محمد (بهمن و اسفند 1367). «تمثیل در شعر ملای رومی»، کیهان اندیشه.
[5] غفاری و همکاران، سعید (1384). گامی در ادبیات کودکان و نوجوانان(همراه با کتاب‌شناسی کتاب‌های مناسب)، تهران: انتشارات دبیرش. 
[6] قاسمی و قریشیان، نظام‌الدین (1388). «روان‌شناسی مثبت، رویکرد نوین روان‌شناسی به طبیعت انسان»، مجلۀ تازه های روان‌درمانی، شمارۀ 51-52.
[7] کرنی، ریچارد (1384). در باب داستان، مترجم: سهیل سمی،. تهران، ققنوس.
[8] گراوند، علی (1388). «بوطیقای قصه در غزلیات شمس»، کاوش‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی، سال دهم، شمارۀ 18.
[9] مقدم، مریم (1392). «تحلیل محتوایی بیست سال بازنویسی مثنوی برای کودکان و نوجوانان (1369-1389)»، فصل‌نامۀ علمی‌پژوهشی پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 28.
[10] نجفی بهزادی و همکاران، سجاد (1394). «بررسی سهم نوجوانان از مفاهیم تعلیمی تربیتی مثنوی)بر اساس داستان‌های بازنویسی‌شدۀ جعفر ابراهیمی شاهد و احمد نفیسی از مثنوی)»، فصل‌نامۀ پژوهش‌های ادبی و بلاغی، دورۀ سوم، شمارۀ 2.
[11] نیری و مرتضایی، محمد (1392). «شخصیت‌سازی و شخصیت‌پردازی در آثار اقتباسی از مثنوی مولوی برای کودکان و نوجوانان»، مجلۀ علمی ‌پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، سال 4، شمارۀ 1.
[12] Brouwer, D., Meijer, R. R., Weekers, A. M., & Beneke, J. J. (2008).»On the Dimensionality of the Dispositional Hope Scale«, Psychological Assessment, 20(3).
[13] Creamer, M., O'Donnell, M. L., Carboon, I., Lewis, V., Densley, K., McFarlane, A., & Bryant, R. A. (2009).»Evaluation of the Dispositional Hope Scale in Injury Survivors«, Journal of Research in Personality, 43(4).
[14] Dufault, K., & Martocchio, B. C. (1985).»Hope: Its Spheres and Dimensions«, Nursing clinics of North America.
[15] Emmons, R. A., & Crumpler, C. A. (2000). »Gratitude as a Human Strength: Appraising the Evidence«, Journal of Social and Clinical Psychology, 19(1).
[16] Magaletta, P. R., & Oliver, J. M.(1999).»The Hope Construct, Will and Ways: Their Relations with Self-Efficacy, Optimism, and Well-Being«, Journal of Clinical Psychology, 55(5).
[17] Miller, J. G. & Powers, M. J,(1988).»Development of an Instrument to Measure Hope«, Nursing Research, 37(1), 6-10.
[18] Seligman, M. E. P., Steen, T. A., Park, N., & Peterson, C. (2005).»Positive Psychology Progress: Empirical Validation of Interventions«, American Psychologist, 60(5).
[19] Seligman, M. E. P., Csikszentmihalyi, M. (2000).»Positive Psychology: An Introduction«, American Psychologist, 55 ( 1).
[20] Snyder C. R., Lopez S. J. (2002). Handbook of Positive Psychology,New York: Oxford University Press.
[21] Snyder, C. R., Tsukasa, K. (2005).»The Relationship between Hope and Subjective Well-being: Reliability and Validity of the Dispositional Hope Scale, Japanese Version«, Japanese Journal of  Psychology, 76(3).