عبادتگاه ‏های اهل کتاب در آینة فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 . استادیار بخش علوم قرآن و فقه دانشکدة الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز.

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران.

چکیده

از نظر اسلام معابد اهل کتاب مهم و جهاد برای حفظ آنها مفید است. معابد به‏دلیل ذکر و یاد خدا از شعائر هستند و تعرض به آنها حرام ‏است. اسلام نماز خواندن در آنها را جایز می‏داند و برای تغلیظ سوگند از آنها بهره گرفته و در صورت از بین رفتن اهالی آنها، استفاده از وسایلش را در مسجد مجاز می‏شمارد و در صورت تبدیل آنها به مسجد حداقل‏های تغییر ضروری را مثل ایجاد محراب مجاز می‏داند و خلاصه اینکه پاره‏ای از احکام مساجد را بر آنها بار کرده‏است. سخت‏گیری برخی از فقها دربارة معابد، بیشتر به دلایل لزوم دوری از اعانه بر معصیت و ظلم و گمراهی است، وگرنه برخی از فقها وقف بر اهل کتاب را به دلایل انسان‏دوستی و امکان تولد مسلمان از ایشان مجاز دانسته‏اند.

کلیدواژه‌ها


[1] قرآن کریم.
[2] آملی، میرزا هاشم (1406ق). المعالم المأثوره: قم، مؤلف ‏الکتاب.
[3] ابن سیده، علی بن اسماعیل(بی‏تا). المحکم و المحیط الاعظم، بیروت، دارالکتب العلمیه.
[4] ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب، بیروت، دارالفکر و الطباعه و النشر و التوزیع.
[5] ازهری، ابو منصور محمد بن احمد(بی‏تا). تهذیب اللغة: بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[6] بهجت، محمدتقی (1428ق). استفتائات، قم، دفتر محمدتقی  بهجت.
[7] __________ (1426ق). جامع المسائل، قم، دفتر محمدتقی بهجت.
[8] ثعالبی، عبدالملک بن محمد (بی‏تا). فقه اللغه، بیروت، دارالکتب العلمیه.
[9] تبریزی، جواد (بی تا). استفتاءات جدید، قم، بی‏نا.
[10] جزائری مروج، سیدمحمدجعفر (1416ق). هدی الطالب فی شرح المکاسب، قم، مؤسسه دارالکتاب.
[11] جصاص، احمد (1405ق). احکام القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[12] جوهری، اسماعیل بن محمد(بی‏تا). الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة: بیروت، دار الملایین.
[13] حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت(ع).
[14]- حسنی، هاشم معروف (1411ق). تاریخ الفقه الجعفری، قم، دارالکتاب الاسلامی.
[15] حسینی تهرانی، محمدحسین (1421ق). ولایت فقیه در حکومت اسلام، مشهد، انتشارات علامه‏ طباطبایی.
[16] حلی محقق، جعفر بن حسن (1408ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسة‏ اسماعیلیان.
[17] حلی، حسن بن یوسف (1411ق). تبصره المتعلمین فی احکام الدین، تهران، مؤسسة‏ چاپ و نشر.
[18] _______________ (1420ق). تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، قم، مؤسسة‏ امام صادق علیه‏السلام.
[19] ____________ (1413ق). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة‏ مدرسین حوزة‏ علمیة‏ قم.
[20] ______________ (1412ق). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
[21] _____________ (1419ق). نهایه الإحکام، قم، مؤسسة‏ آل البیت(ع).
[22] _____________ (1410ق)، ارشاد الاذهان، قم،  دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
[23] حلّی فخرالمحققین، محمد بن حسن حلی (1387ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، مؤسسة‏ اسماعیلیان.
[24] حلّی سیوری، مقداد (1404ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، قم، انتشارات کتابخانة‏ آیت‏الله. مرعشی نجفی.
[25] ___________ (1425ق). کنز العرفان فی فقه القرآن، قم، انشارات مرتضوی.
[26] __________ (1403ق). نضد القواعد الفقهیه، قم، کتابخانة آیت‏الله مرعشی نجفی.
[27] حلی، حسین (1415ق). بحوث فقهیه، قم، مؤسسه المنار.
[28] حلی، شمس‏الدین محمد (1424ق). معالم الدین فی فقه آل یاسین، قم، مؤسسة‏ امام صادق(ع).
[29] حلی، جمال‏الدین احمد (1410ق). المقتصر من شرح المختصر، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه.
[30] خمینی، روح‏الله (بی تا). تحریرالوسیله، قم، مؤسسة مطبوعات دارالعلم.
[31] خویی، ابوالقاسم (1418ق). فقه الشیعه ـ کتاب الطهاره، قم، مؤسسة آفاق.
[32] دینوری، عبدالله بن محمد (1424ق). الواضح فی تفسیر القرآن الکریم، بیروت، دارالکتب العلمیه.
[33] روحانی قمی، صادق (1412ق). فقه الصادق،  قم، مدرسه الامام الصادق(ع).
[34] سبزواری، عبدالاعلی (1413ق). مهذب الاحکام، قم، دفتر آیت‏الله سبزواری.
[35] سبزواری قمی، علی (1421ق). جامع الخلاف و الوفاق بین الإمامیه و بین ائمه الحجاز و العراق، قم، زمینه‏سازان ظهور امام عصر(ع).
[36] سبزواری، محمدباقر (1247ق). ذخیره المعاد فی شرح الارشاد، قم، مؤسسة‏ آل البیت(ع).
[37] سبزواری، عبدالاعلی (بی تا). جامع الاحکام الشرعیه، قم، مؤسسه المنار.
[38] شاهرودی، محمود (1426ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، قم، مؤسسة دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع).
[39] __________ (1423ق). موسوعه الفقه الاسلامی طبقاً لمذهب اهل البیت(ع)، قم، موسسة دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع).
[40] شهید اول، محمد بن مکی (1417ق). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة‏ علمیة‏ قم.
[41] شهید ثانی عاملی، زین‏الدین بن علی (بی تا). روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان، قم، مؤسسة آل البیت(ع).
[42] شهید ثانی عاملی، زین‏الدین بن علی (1413ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه.
[43] شیرازی، محمد (1426ق). الفقه، السلم و السلام، بیروت، دارالعلوم للتحقیق و الطباعه و النشر و التوزیع.
[44] شیرازی، محمد (بی‏تا). ألاسأله و الاجوبه: بی‏جا.
[45] صاحب ابن عباد، اسماعیل (1414ق). المحیط فی اللغه،  بیروت، عالم الکتاب.
[46] صدر، محمدباقر (1408ق). بحوث فی شرح العروه الوثقی، قم، مجمع الشهید آیه‏الله الصدر العلمی.
[47] صدوق قمی، محمد بن علی (1413ق). من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی .
[48] طبرسی، فضل بن حسن (1372ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصرخسرو.
[49] طوسی شیخ، محمد بن حسن (1387ش). المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
[50] عاملی حسینی، جواد بن محمد (1419ق). مفتاح الکرامه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
[51] عراقی، عبدالنبی (1380ق). المعالم الزلفی، قم، المطبعه العلمیه.
[52] عمیدی، عمیدالدین (1416ق). کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة‏ علمیة‏ قم.
[53] فراهیدی، خلیل بن احمد (ق1410). کتاب العین، قم، نشر هجرت.
[54] فیض کاشانی، محمدمحسن (1406ق). الوافی، اصفهان، کتابخانة امام امیرالمومنین علی(ع).
[55] فیاض کابلی، محمداسحاق (بی تا). تعلیق مبسوطه علی العروه الوثقی، قم، انتشارات محلاتی.
[56] __________________ (1426ق). توضیح المسائل، قم، انتشارات مجلسی.
[57] فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (بی‏تا). القاموس المحیط، بیروت، دارالکتب العلمیه.
[58] فیومی، احمد بن محمد (بی‏تا). المصباح المنیر، قم، مؤسسه الهجره.
[59] قرشی، علی‏اکبر (1412ق). قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
[60] کاشف الغطاء، جعفر نجفی (1422ق). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزة‏ علمیة‏ قم.
[61] کرکی، علی بن حسین (1414ق). جامع المقاصد، قم، مؤسسه‏ آل البیت(ع).
[62] کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
[63] گیلانی، محمدباقر (1409ق). تحفه الابرار الملتقط من آثار الائمه االاطهار، اصفهان، انتشارات کتابخانة مسجد سید.
[64] المتقی الهندی، علاء‏الدین علی (1409ق). کنز العمال، بیروت، مؤسسه الرساله.
[65] مجلسی اول، محمدتقی (1400ق). یک دوره فقه کامل فارسی، تهران، مؤسسه و انتشارات فراهانی.
[66] مصطفوی، حسن (1402ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، مرکز الکتاب للترجمه و النشر.
[67] مطهری، مرتضی (1383ش).مجموعه آثار شهید مطهری،قم- تهران، انتشارات صدرا.
[68] مغربی تمیمی، ابوحنیفه نعمان بن محمد (1385ق)، دعائم الاسلام، قم، مؤسسة آل البیت(ع).
[69] مفید بغدادی، محمد بن محمد (1413ق). المقنعه: قم، کنگره هزارة شیخ مفید.
[70] مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، استفتائات جدید، قم،  انتشارات مدرسة امام امیرالمؤمنین(ع).
[71] مکارم شیرازی، ناصر (1372ش). تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
[72] ملکی میانجی، محمدباقر (1400ق).بدایع الاحکام، بیروت، مؤسسه الوفاء.
[73] منتظری، حسین‏علی (1409ق). مبانی فقهی حکومت اسلامی، قم، مؤسسة‏ کیهان.
[74] _________ (1417ق). نظام الحکم فی الاسلام، قم، نشر سرابی.
[75] میرزای قمی، ابوالقاسم گیلانی (1413ق). جامع الشتات فی اجوبه السؤالات، تهران، مؤسسة‏ کیهان.
[76] نایینی غروی، محمدحسین (1421ق). الرسائل الفقهیه للنجم‏آبادی، قم، انتشارات مؤسسة معارف اسلامی امام رضا(ع).
[77] نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[78] __________ (1415ق). مجمع الرسائل(محشی)، مشهد، مؤسسة‏ صاحب‏الزمان(ع).
[79] نراقی، محمدمهدی (1426ق). تحفة‏ رضویه، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة‏ علمیة‏ قم.
[80] واسطی زبیدی، محب‏الدین (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
[81] یزدی، محمدکاظم طباطبایی (1409ق). العروه الوثقی فیما تعم به البلوی، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.