تبیین عرفانی شنیدن الهیِ انسان از دیدگاه عبدالرزاق کاشانی ‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه الهیات دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران

چکیده

شنیدن فراحسی از دیدگاه عبدالرزاق کاشانی اقسامی دارد که عبارتند از: شنیدن پذیرفتنی و انقیادی؛ شنیدن تفهمی؛ شنیدن اهتدایی؛ شنیدن الهی. مراد از شنیدن الهی انسان، شنیدنی است که در آن، خدا در هر شنیده‏ای شهود می‏شود. این جستار نیز درصدد واکاوی این مسئله است که چگونه می‏توان در اندیشة عرفانی کاشانی شنیدن الهی را تبیین کرد؟ یافته‏های این جستار نیز به قرار زیر است: کاشانی سخنی در باب ارتباط مظهریت احدیت جمع و شنیدن دارد که نگارنده بر پایة امکانات درونی آن، شنیدن الهی را بر پایة حد وسط مظهریت احدیت جمع و در قالب دو تقریر، قابل تبیین می‏داند، همچنین، بر پایة حد وسط یادشده، مغایرت میان قوای نفس و آلات آن برچیده می‏شود و هر یک از قوا و آلات و هر ذرة انسان، کار دیگر قوا و آلات را انجام می‏دهد، یعنی با همة آنها می‏توان شنید.

کلیدواژه‌ها


[1] قرآن کریم.
[2] إبن ترکه، صائن‏الدین على (1360). تمهیدالقواعد، تصحیح سیدجلال‏الدین آشتیانی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
[3] --------------------- (1384). شرح نظم‏الدرر(شرح قصیدة تائیة ابن فارض)، تصحیح اکرم جودی نعمتی، تهران، میراث مکتوب.
[4] إبن عربى، محیى‏الدین (1423ق). دیوان ابن عربى، چ 2، بیروت، دارالکتب العلمیه.
[5] ------------------ (بی‏تا)، الفتوحات‏المکیه(اربع مجلدات)، بیروت، دارالصادر.
[6] التلمسانى، عفیف‏الدین سلیمان بن على (1371). شرح منازل‏السائرین(التلمسانى)، قم، انتشارات بیدار.
[7] جامى، عبد‏الرحمن (1370). نقدالنصوص فى شرح نقش‏الفصوص، چ2، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
[8] الجندى، مؤید‏الدین (1423ق).  شرح فصوص‏الحکم(الجندى)، چ2، قم، بوستان کتاب.
[9] حسن‏زاده آملى‏، حسن (1383). انسان کامل از دیدگاه نهج‏البلاغه، ‏تهران‏، الف لام میم.
[10] السراج الطوسى، ابونصر (‏1914 م‏).  اللمع فى‏التصوف‏، تصحیح: رینولد آلین نیکلسون‏، لیدن‏، مطبعه بریل‏.
[11] السلمى‏، ابوعبدالرحمن محمد بن الحسین (1369)، مجموعه آثارالسلمى،‏ تهران‏، مرکز نشر دانشگاهى‏.
[12] سهروردى، شهاب‏الدین ابوحفص (1427ق)، ‏‏عوارف‏المعارف‏، تصحیح: احمد عبدالرحیم‏السایح/ توفیق على وهبه، قاهره، مکتبه الثقافه‏الدینیه.
[13] فرغانى، سعیدالدین (1428ق). منتهى‏المدارک فى شرح تائیة ابن فارض، بیروت، دارالکتب‏العلمیه.
[14] فروزانفر، بدیع‏الزمان (1367). شرح مثنوى شریف(فروزانفر)، تهران، زوار.
[15] فنارى، شمس‏الدین محمد حمزه (2010م). مصباح‏الأنس بین المعقول و المشهود، بیروت، دارالکتب‏العلمیه.
[16]القشیرى، ابوالقاسم عبدالکریم (1374ق)، ‏الرساله‏القشیریه، تصحیح: عبدالحلیم محمود/ محمود بن شریف،‏ قم‏، انتشارات بیدار.
[17] قیصرى، داود (1375).  شرح فصوص‏الحکم، تهران، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى.
[18] کاشانى، عبدالرزاق (1380الف). پاسخ به پرسشى دربارة یکى از بزرگان در: مجموعة رسائل و مصنفات کاشانى، چ2، تهران، میراث مکتوب.
[19]------------- (1380ب). رسالة تشریقات در: مجموعة رسائل و مصنفات کاشانى، چ2، تهران، میراث مکتوب.
[20] ------------- (1380ج). رسالة مبدأ و معاد در: مجموعة رسائل و مصنفات کاشانى، چ2، تهران، میراث مکتوب.
[21] -------------- (1380د). السّوانح الغیبیّة و المواهب العینیّة در: مجموعه رسائل و مصنفات کاشانى، چ2، تهران، میراث مکتوب.
[22]------------- (1380 و). نامة شیخ عبدالرزاق کاشانى به علاء‏الدولة سمنانى(تحریر دوم) در: مجموعة رسائل و مصنفات کاشانى، چ2، تهران، میراث مکتوب.
[23]--------------- (1380ه). فی تفسیر قول‏النبی- صلى الله علیه و آله-: ثلاث مهلکات و ثلاث منجیات در: مجموعة رسائل و مصنفات کاشانى، چ2، تهران، میراث مکتوب.
[24] --------------- (1370). شرح فصوص‏الحکم، چ4، قم، انتشارات بیدار.
[25] --------------- (1385). شرح منازل‏السائرین، چ3، قم، انتشارات بیدار.
[26] ------------- (1426ق). لطائف‏الأعلام فى إشارات أهل‏الإلهام، قاهره، مکتبه الثقافه‏الدینیه.
[27] مستملى بخارى، اسماعیل (1363). شرح‏التعرف لمذهب‏التصوف، تهران، اساطیر.
[28] مولانا جلال‏الدین محمد بلخى(مولوى) (بی‏تا). مثنوى معنوى، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
[29] نراقى، ‏ملامحمدمهدى (1381).  اللمعات‏العرشیه، کرج، عهد.
[30] هجویرى، ‏ابوالحسن على (1375)، کشف‏المحجوب‏، تصحیح ژوکوفسکى/ والنتین آلکسى یریچ‏، تهران، طهوری.