گفتگوی بین ادیان بر پایة مناسبات عرفانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه ادیان و عرفان تطبیقی دانشگاه سیستان و بلوچستان.

چکیده

نقش دین در سیر تحولات تاریخی امری بی‎بدیل است؛ از یک‎سو ادیان دارای تنوع و تفاوت‎های بسیاری هستند و از سوی دیگر در طول تاریخ کشمکش و نزاع‎های طولانی که به نام دین صورت گرفته، گفتگو میان ادیان را به یک ضرورت تبدیل نموده است. اما چگونه می‎توان شیوه و مبانی مدونی را برای گفتگو براساس تعامل بین ادیان دنبال نمود؟ در سال‎های اخیر دربارة شیوة گفتگو بین ادیان نظریاتی ارائه شده و فرصت‎هایی برای به‎کار بستن آنها با هدف ایجاد رواداری، احترام و درک متقابل فراهم گردیده است، اما هنوز تا رسیدن به کمال مطلوب فاصله بسیار است. در این نوشتار به بررسی شیوه‎های چهارگانة گفتگو پرداخته خواهد شد که از کثرت‎گرایی جان هیک و پارادایم‎های سه‎گانة او آغاز می‎شود و با طرح روش گفتگوی مارتین بوبر مبتنی بر اندیشة من ـ تو ادامه می‎یابد و پس از تأکید بر روش کویاما که مبتنی بر اصل بازتاب است، سرانجام به بحث دربارة روش چهارم یعنی گفتگوی مبتنی بر اندیشة عرفانی می‎رسد. روش چهارم، در مقایسه با سه روش دیگر، جریانی مطمئن و انسانی را در گفتگوی بین ادیان طی می‎کند. آنچه در این نوشتار خواهد آمد، بررسی این شیوه‎ها و تحلیل بهترین ابزار و روش در گفتگوی بین ادیان است.

کلیدواژه‌ها


[1] بوبر، مارتین (1378). من تو. ترجمه: خسرو ریگی، تهران، جیحون.
[2] چیتیک، ویلیام (1392). عوالم خیال: ابن عربی ومسئله اختلاف ادیان. مترجم: قاسم کاکایی، تهران، انتشارات هرمس.
[3] ﺷﺎﻳﮕﺎن، دارﻳﻮش (1373). ﻫﺎﻧﺮى ﻛﺮﺑﻦ: آﻓﺎق ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻌﻨﻮى در اﺳﻼم اﻳﺮاﻧﻰ. مترجم: ﺑـﺎﻗﺮ ﭘﺮﻫـﺎم، ﺗﻬﺮان، ﻓﺮزان روز.
[4] ﮔﺮﺟﻲ، ﻣﺼﻄﻔﻲ (1381). «گفتگوی فرهنگها و تحلیل مؤلفه‎های آن در مثنوی معنوی». فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، دورة جدید، شمارة1، صص91-112.
[8] ﻣﺎﻳﻞ ﻫـﺮوی، ﻧﺠﻴـﺐ (1374).  ﺧﺎﺻـﻴﺖ آﻳﻴﻨﮕـﻲ : ﻧﻘـﺪ ﺣـﺎل، ﮔـﺰارة آرا و ﮔﺰﻳـﺪ ة آﺛـﺎر ﻓﺎرﺳـﻲ  ﻋﻴﻦ القضات ﻫﻤﺪاﻧﻲ. ﺗﻬﺮان، ﻧﻲ.
[9] نیکلسن، رینولد آلین (1374). تصوف اسلامی و رابطه انسان و خدا، مترجم: محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن.
[10] وى، ﺳﻴﻤﻮن (1381).  ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﻴﺶ. مترجم:  ﻓﺮوزان راﺳﺨﻰ،  ﺗﻬﺮان، ﻣﺆﺳﺴة ﻧﮕﺎه ﻣﻌﺎﺻﺮ.
[11] هیک، جان (1386).  اسطورة تجسد خدا. مترجم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، قم، انتشارات حوزة علمیه.
[12] Almirzanah. S. "Ibn al-Arabi’s Sufi Hermeneutics: Application to Interfaith Dialogue", in Sharing Values, A Hermeneutcs for Global Ethics, Eds. Ariane Hentsch Cisneros / Shanta Premawardhana, Geneva: Global Ethics. Net
[13] Heisig, J. W. (2013). Nothingness and Desire: An East-West Philosophical Antiphony. Honolulu: University of Hawai‘i Press.
[14] Kope, G. (2015), "Antiphony a model of dialogue", Bulletin of the Nanzen Institute for religion & culture, N. 39, pp. 26-36
[15] Kōyama Iwao. (1976). the logic of basho and the principle of antiphony. Tokyo: Sōbunsha.
[16] Rankin, M. (2009). An Introduction to Religious and Spiritual Experience, Continuum international publishing group. New York.
[17] Valk, J. (May 2009), "Religion or Worldview: enhancing dialogue in the public square", Marburg Journal of Religion: Volume 14, No. 1 (May 2009)