نسبت دیدگاه نواندیشان معاصر دینی با توسعة جنسیتی(تحلیل و مقایسة آرای قاسم امین و نظیره زین‎الدین دربارة زنان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات زنان دانشگاه ادیان و مذاهب قم

2 دانشیار روانشناسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

چکیده

در جریان «نوزایش عربی»، دیدگاه متجددان، از سنت‌های ایستا به‎سوی اندیشه‌های مترقی حرکت کرد و رویکرد احیای دین جای خود را به اصلاح آن داد. با توجه به تحولات جوامع مسلمانِ امروزی، به‎ویژه دربارة زنان، و تسلط نگرش دینی در عرف و قانون این جوامع، مطالعة مقایسه‌ای ـ تحلیلیِ تحولات آرای متفکران معاصر جهان اسلام، با تأکید بر بازخوانی دیدگاه نواندیشان دینی مصر در قرن بیستم و تحلیل رویکردهای آنان، تلاشی است برای پاسخ به این پرسش‌ها که اندیشة روشنفکران دینی در حوزة جنسیت، با تحولات جهان امروز چه نسبتی دارد و آیا می‌تواند به‎صورت مستقیم در زندگی زنان جوامع مسلمان اثرگذاری‎ مطلوبی که مطابق با عرف و فرهنگ دینی آنها باشد، داشته باشد؟ بنا بر یافته‌های این مطالعه و مدلِ مفهومی برامده از مقایسه و تحلیل هرمنوتیک اندیشة قاسم امین و نظیره زین‎الدین، دیدگاه نواندیشان دینی معاصر، صرف‌ نظر از برخی تضادها، امکان تطابق با مؤلفه‌های توسعه‎گرایانة امروزی دربارة زنان را دارد و در مواردی به‎کار بستن نظریات آنها، این امکان را می‎دهد که برای توسعة جنسیتی در جوامع مسلمان، به‎صورت مناسب زمینه‎سازی شود.

کلیدواژه‌ها


[1] آقاجری، سیدهاشم(1386). «10 مورد نقد به روشنفکری دینی»، آفتاب آنلاین، تاریخ دریافت مطلب 10/04/1396 
[2] احمدی، بابک (1370). ساختار و تأویل متن. تهران، نشر مرکز.
[3] پزشکی، محمد (1387). صورت‌بندی مطالعات زنان درجهان اسلام. چاپ دوم، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
[4] ---------- (1384). «صورت‌بندی مطالعات زنان در جهان اسلام 2». ترجمه و تلخیص نفیسه کاظمی، مجله مطالعات راهبردی زنان، سال هشتم، شماره 30، صص 109-73
[5] زین‎الدین، نظیره (1928). «النقد و التألیف: السفور و الحجاب». مجله العُصُور، سپتامبر 1928، ﺍﻟﻌﺪﺩ31 ،صص 106-100.
[6] سروش، عبدالکریم (1373). قبض و بسط تئوریک شریعت:‌ نظریه تکامل معرفت دینی. تهران، مؤسسة فرهنگی صراط.
[7] سن، آمارتیا (1383). توسعه بهمثابه آزادی. ترجمه وحید محمودی. چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشکدة مدیریت دانشگاه تهران.
[8] عباسی، حسین(1385). «گام‎هایی بلند، اما محتاطانه». جام جم، تاریخ دریافت 29/12/1394
[9] علوى نژاد، سید حیدر. «رویکردهاى روشنفکرى به مساله زن در قرآن». فصلنامة الکترونیکی پژوهش‌های قرآنی، اخذ از سایت دانشنامة قرآنی: 6/1/ 1395 http://maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,299
[10] فروند، ژ (١٣٦٢). آرا و نظریه‌ها در علوم انسانی. ترجمة علی‎محمد کاردان، تهران، نشر دانشگاهی.
[11] گادامر، هانس گئورگ (١٣٨٢). آغاز فلسفه. ترجمة عزت الله فولادوند، تهران، انتشارات هرمس.
[12] ماشینی، فریده (1385). «زنان و نواندیشی دینی،‌ چشم‎انداز و ضرورت‎های نو». مجلة آیین، شمارة 4، صص77-74.
[13]----------- (1387). «ضرورت طرح مسئلة زن و نواندیشی دینی». مجلة آیین، شمارة 15، صص42-45.
[14] مرادی، مجید(1383). «تقریر گفتمان سیدقطب». فصلنامة علوم سیاسی، سال6، شمارة1، .صص200-179
[15]مشرق نیوز(1393). «آشنایی با الأزهر،بزرگ‎ترین مرکز دینی جهان اسلام و جایگاه آن در مصر». کد خبر:۲۴۱۶۴۰، تاریخ مراجعه:7/1/1396،http://www.mashreghnews.ir/fa/news/241640
[16] مهدوی‎زادگان، داود ( 1379). «پروژه روشنفکری دینی و مسأله زنان». مطالعات راهبردی زنان، شمارة 8 ، صص 42-31.
[17] مهریزی، مهدی(1387). «نواندیشی دینی و مسأله زن». مجلة آیین، شمارة 15، صص54–46.