مسائل بنیادین انسان و هستی در پرسش‌های خیام و پاسخ‌های نظامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گلستان

چکیده

خیام در رباعیات در باب مسائل بنیادین انسان و هستی موضوعات یا پرسش­هایی را مطرح کرده و از همان روزگار واکنش­هایی را برانگیخته است. کسانی چون نجم رازی در عوض نقد اندیشه، شخص او را نقد و هجو کرده­اند. از دیگرسو در مخزن الاسرار نظامی مفاهیم، نمادها و تصاویری را می­توان دید که عیناً یا با تفاوت­های جزئی در رباعیات خیام به کار رفته است و به نظر می­رسد پاسخی به آن اشعار باشد. پس از تحلیل و طبقه­بندی این مفاهیم و تصاویر در سطح مسائل بنیادین انسان و هستی این نتیجه به دست آمد که نظامی با برگرفتن مفاهیم و تصاویر خیام و موضوعات و مسائلی که او مطرح کرده بود از منظری عرفانی به آن پاسخ داده و برون­شدی از آن حیرانی فلسفی ارائه کرده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1.  

    1. قرآن کریم
    2. ابراهیمی دینانی، غلامحسین. دفتر عقل و آیت عشق، ج1. تهران: طرح نو،1380.
    3. ارسطو. اخلاق نیکوماخوس، ترجمۀ محمد حسن لطفی. تهران: طرح نو، 1385.
    4. اسوندسن، لارنس. فلسفۀ ترس، ترجمۀ خشایار دیهیمی. تهران: گمان، 1395.
    5. اسوندسن، لارنس. فلسفۀ ملال، ترجمۀ افشین خاکباز. تهران: فرهنگ نشر نو، 1394.
    6. امین­رضوی، مهدی. صهبای خرد، ترجمۀ مجدالدین کیوانی. تهران: سخن، 1385.
    7. پورنامداریان، تقی. «خیام از نگاهی دیگر». مطالعات و تحقیقات ادبی، بهار و تابستان 1373، صص7-23.
    8. ثروت، منصور. گنجینۀ حکمت در آثار نظامی. تهران: امیرکبیر، 1378.
    9. حکمت، نصرالله. مسئله چیست. تهران: نشر الهام، 1381.
    10. حمیدیان، سعید. آرمان‌شهر زیبایی. تهران: قطره، 1373.
    11. جعفری، محمد­تقی. تحلیل شخصیت خیام. تهران: کیهان 1372.
    12. خاتمی، احمد. «این کوزه­گر دهر». کتاب ماه ادبیات، اردیبهشت 1387، صص76-87.
    13. خرمشاهی، بهاءالدین. حافظ­نامه، ج2. تهران: علمی و فرهنگی، 1371.
    14. خیام، عمربن­ابراهیم. رباعیات، به تصحیح محمدعلی فروغی. تهران: یساولی، 1381.
    15. دشتی، علی. دمی با خیام. تهران: اساطیر، 1364.
    16. رازی، نجم الدین ابوبکر. مرصادالعباد، به تصحیح محمدامین ریاحی. تهران: علمی و فرهنگی، 1371.
    17. شایگان، داریوش. پنج اقلیم حضور. تهران: فرهنگ معاصر، 1393.
    18. فری، لوک. راهنمای فلسفی زیستن، ترجمۀ افشین خاکباز. تهران: فرهنگ نشر نو، 1394.
    19. کاکایی، عبدالجبار. «خیام و عبور از عصر تجدد». نشریۀ شعر. پاییز 1383، صص39-44.
    20. مشتاق­مهر، رحمان. « از خیام تا حافظ». هنر. پاییز 1379، صص، 22-31.
    21. مولوی، جلال­الدین محمد. غزلیات شمس، تصحیح بدیع­الزمان فروزانفر. تهران: هرمس 1386.
    22. 22. مولوی، جلال­الدین محمد. غزلیات شمس تبریز، تصحیح محمدرضا شفیعی­کدکنی. تهران: سخن، 1371.
    23. میرافضلی، سیدعلی. رباعیات خیام در منابع کهن. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1382.
    24. نظامی، الیاس بن یوسف. مخزن الااسرار، تصحیح برات زنجانی. تهران: دانشگاه تهران، 1372.
    25. نظامی، الیاس بن یوسف. مخزن الااسرار، تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیر کبیر، 1389.
    26. هنفلینگ، اسوالد. در جست­وجوی معنا، ترجمۀ امیرحسن خداپرست و غزاله حجتی. تهران: نشر کرگدن، 1396.
مجله ادیان و عرفان
دوره 55، شماره 1
شهریور 1401
صفحه 134-113

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار