تربیت اخلاقی و خودشکوفایی در اندیشه منسیوس‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

مقاله حاضر به بررسیِ تحلیلیِ تربیت اخلاقی و خودشکوفایی در اندیشه منسیوس، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین فرزانگان چین باستان و از مهم‌ترین شارحان آیین کنفوسیوس، پرداخته است. اندیشه‌های منیسوس عمدتاً بر محور شناخت انسان استوار است و افزون بر شناخت طبیعت، توانایی‌ها و استعدادهای انسان، راه شکوفاسازی آنها جهت تبدیل به فرزانۀ کامل را می‌نمایاند. منسیوس طبیعت آدمی را نیک دانسته و اعتقاد دارد که آنچه انسانیتِ انسان در گرو رشد و شکوفایی آن است، چهار احساسِ موسوم به «سرآغاز‌های چهارگانه‌» است که به‌منظور تبدیل انسان اخلاقیِ بالقوه به انسان بالفعل، باید شناخته و شکوفا گردند؛ این چهار سرآغاز عبارت‌اند از: الف). احساس ترحم که سرآغاز نیک‌خواهی است؛ ب). احساس شرم و حیا که سرآغاز وظیفه‌شناسی است؛ ج). احساس فروتنی و نزاکت که سرآغاز التزام به سنّت‌های آئینی است؛ و د). قوۀ تشخیص صواب و خطا که سرآغاز خرد است. هر انسانی این چهار بذر وجودی را به‌‌سانِ چهار عضو بدن با خود دارد و هر که به انکار آنها اقدام کند، مانند آن است که خود را به دست خویش فلج نماید. اما در مقابل، اگر انسان بتواند این چهار نطفۀ وجودی را تماماً در خویشتن پرورده و شکوفا سازد، به کمال و فرزانگی دست می‌یابد. این سرآغازها نه آموختنی و اکتسابی، بلکه به‌مثابۀ موهبت‌هایی هستند که آنها را آسمان (تیآن) در نهاد انسان قرار داده است تا فصل انسان نسبت به سایر موجودات باشند.

کلیدواژه‌ها


پورحسین، رضا (1383). روانشناسی خود. تهران: امیرکبیر.
چینگ، جولیا (1383). ادیان چین. ترجمۀ حمیدرضا ارشدی. تهران: انتشارات باز.
علمی، قربان (1402). انسان‌شناسی منسیوس. انسان‌پژوهی دینی. 20 (49). 128-146.
یو لان، فانگ (1380). تاریخ فلسفه چین. ترجمۀ فرید جواهر کلام. تهران: فرزان روز.
Arthur, Rev (1882). The mind of Mencius or political economy founded upon moral philosophy. Boston: Houghton, Mifflin & CO.
Chan Wing-tsit (trans.) (1963). A Source Book in Chinese Philosophy. Princeton University Press.
Ching, Julia. (1382). Religions of China. Translated by Hamidreza Arshadhi. Tehran: Baz Publications. (in Persian)
Elmi, Qorban. (1402). Anthropology of Mencius. Religious Anthropology. 20(49), 128-146. (in Persian)
Fischer, Paul (2022). Self-Cultivation (修身) in Early China. State University of New York.
Huang, J. J. (2017). The history of Confucianism and Renology in East Asia. Taiwan University Press.
Hsu, S., & Wu, Y.-Y. (2015). Education as cultivation in Chinese culture. Singapore: Springer.
Lee, H. Yearley (1990). Mencius & Aquinas of virtue and conceptions of courage. State University of New York Press.
Lau, D. C. and Ames, Roger T. (1998), Classics of ancient China, Ballantine Books.
Li, J. (2012). Cultural foundations of learning: East and West. New York: Cambridge University Press.
Lu, C. H. (2015). The Chinese way of goodness. Education as cultivation in Chinese culture, 45-61.
Maslow A. H. (1967). Self-actualization and beyond. In Challenges of Humanistic Psychology, J. F. T. Bugenthal
Mencius (1970). The Works of Mencius. Trans. James Legge. New York: Dover.