بررسی مقایسه‌ای دیدگاه اریک فروم و کارل رانر دربارۀ باورهای آخرالزمانی مسیحیت‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه ادیان و عرفان، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

10.22059/jrm.2024.376381.630524

چکیده

در این نوشتار موضوع آخرالزمان مسیحی از منظر اریک فروم و کارل رانر بررسی می‌شود. به نظر اریک فروم از سدۀ اول تا چهارم میلادی دو باور کلی دربارۀ جایگاه مسیح وجود دارد که با رهیافت روانکاوانه دربارۀ وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مردمان اورشلیم می‌توان به دلایل مبنایی آن دست یافت. فروم با اتخاذ روش عینیت‌گرایانه که در ذات رویکرد فروید و مارکس دربارۀ دین است، جنبش‌های آخرالزمانی سدۀ اول مسیحی و پرهیز از این جنبش‌ها در سدۀ چهارم را به عوامل پنهان در منش جمعی مردم و انگیزه‌های اقتصادی آنها تقلیل می‌دهد. اما کارل رانر با اتخاذ خوانش تومیستی از پدیدارشناسی هایدگر، رویکرد تقلیل‌گرایانه به آخرالزمان را نقد می‌کند. به نظر رانر تفسیر مارکسیستی از آخرالزمان مبتنی بر تصویر خطی از زمان است و رازآلودگی آینده مطلق را نادیده می‌گیرد. رانر با طرح مفهوم آینده مطلق معتقد است شخص مسیحی در پرتو ایمان به آخرالزمان به خود-فهمی می‌رسد ولی نگرش مارکسیستی با اتخاذ رویکردی ایستا به انسان نمی‌تواند به کُنه باور الهیاتی در زمینه آخرالزمان دست یابد. علیرغم چالش‌هایی که دربارۀ خوانش تومیستی از هستی‌شناسی هایدگر مطرح است، به نظر می‌رسد دیدگاه رانر در کشف ظرفیت‌های الهیات مسیحی از نظر روش‌شناسی قابلیت دفاع بیشتری داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


کتاب مقدس. (2014). ترجمه هزاره نو از زبان‌های اصلی عبری و یونانی. انتشارات ایلام
عدلی، محمد رضا (1389). فرجام‌شناسی مسیحی: با نگاهی به پیشینه فرجام‌شناسی در سنت‌های یهودی و زرتشتی. قم: نشر ادیان
فروم، اریک (1378). جزم‌اندیشی مسیحی و جستاری در مذهب، روان‌شناسی و فرهنگ. ترجمه منصور گودرزی. تهران: انتشارات مروارید
ــــــــــ (1386). فراسوی زنجیرهای پندار. ترجمه بهزاد برکت. تهران: انتشارات مروارید
فروید، زیگموند. (1351). توتم و تابو. ترجمه محمد علی خنجی. تهران: کتابخانه طهوری
کاپلستون، فردریک. (1392). تاریخ فلسفه قرون وسطی. ج 2. ترجمه ابراهیم دادجو. تهران: انتشارات سروش
کنی، آنتونی. (1398). آکویناس و فلسفه ذهن. ترجمه علی سنایی. تهران: نشر علم
کونگ، هانس. (1389). خدا در اندیشه فیلسوفان غرب. ج 1. ترجمه حسن قنبری. قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب
ویس، ژان ماری (1397). واژه نامه هایدگر. ترجمه شروین اولیایی. تهران: ققنوس
هایدگر، مارتین. (1389). هستی و زمان. ترجمه عبدالکریم رشیدیان. تهران: نشر نی
همیلتون، ملکم. (1387). جامعه‌شناسی دین. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: نشر ثالث
یالوم، اروین د. (1390). روان‌ درمانی اگزیستانسیال. ترجمه سپیده حبیب. تهران: نشر نی