محوریت دین در ابعاد مختلف معنویت از منظر صدرالدین شیرازی‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترا، گروه فلسفۀ اسلامی، دانشگاه مفید، قم، ایران

10.22059/jrm.2024.376512.630526

چکیده

رابطه معنویت و دین از چالشی‌ترین مباحث فلسفی در در دو دهۀ اخیر است که میان دو جبهه شکل گرفته که یک طرف مدعی «معنویت بدون دین» و دیگری بر «محوریت دین در معنویت» تاکید می‌کند. در این مقاله به بررسی نظر بزرگ‌ترین فیلسوف اسلامی مدعی محوریت دین در معنویت خواهیم پرداخت. از منظر ملاصدرا حیاتی معنوی است که انسان در تمام اطوار آن در حال کسب معرفت نسبت به خالق بی‌همتا و بی‌نیاز خویش بوده و به سبب آن معرفت کسب شده لحظه به لحظه در حال متابعت تام از اوامر و نواهی او باشد، صدرالمتالهین منشا زندگی معنوی انسان را ایمان بر آمده از معرفت قرآنی و عمل بر مقتضای آن دانسته‌است، ملاصدرا ابعاد مختلف معنویت را چه به عنوان مسیر لحاظ شوند همچون حرکت، تکامل و حیات معنوی چه به عنوان هدف همچون قرب و علو معنوی را از دین و دینداری جدا پذیر نمی‌داند. محوریت دین در معنویت صدرایی بدین معناست که رسیدن به سعادت حقیقی و احاطه علمی و عینی بر همه چیز _ که از برجسته‌ترین ویژگی‌های انسان کامل است _ بدون معرفت الهی، اطاعت الهی، تقوا و ورع حاصل از آنها میسر نخواهد بود.

کلیدواژه‌ها


صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1360). أسرار الآیات. چاپ اول. مقدمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
ــــــــــ (1368). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعه. چاپ اول. ج 8. قم: مکتبة المصطفوی.
ــــــــــ (1368). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. چاپ دوم. ج 9. قم: مکتبة المصطفوی.
ــــــــــ (1361). إیقاظ النائمین. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
ــــــــــ (1375). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه. چاپ اول. ج 1. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ــــــــــ (1378). المظاهر الإلهیة فی أسرار العلوم الکمالیة. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا
ــــــــــ (1366). تفسیر القرآن الکریم. چاپ دوم. تصحیح محمد خواجوی. ج 2. قم: بیدار.
ــــــــــ (1366). تفسیر القرآن الکریم. ج 3. قم: بیدار.
ــــــــــ (1366). تفسیر القرآن الکریم ج 4. قم: بیدار.
ــــــــــ (1366). تفسیر القرآن الکریم ج 6. قم: بیدار.
ــــــــــ (1366). تفسیر القرآن الکریم. ج 7. قم: بیدار.
ــــــــــ (1366). شرح أصول الکافی. چاپ اول. ج 1. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
ــــــــــ (1366). شرح أصول الکافی. چاپ اول. ج3. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی. موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
ــــــــــ (1375). مجموعه رسائل فلسفی صدر المتألهین (اجوبة المسائل النّصیریة). حکمت.
ــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. چاپ اول. مقدمه محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
ــــــــــ (1381). کسر أصنام الجاهلیة. چاپ اول. مصحح محسن جهانگیری. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــــــ بی تا. المبدأ و المعاد. بی‌نا.
ــــــــــ (1341). عرشیه. اصفهان: دانشکده ادبیات و علوم انسانی.