نظریه‌ی علم حضوری محمد حسین طباطبایی و کاربرد آن در آرای عرفانی او

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته‌ی دکتری رشته تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

3 استادیار مؤسسه‌ی پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

چکیده

در دهه‌های اخیردر غرب، ادراک انسانی مورد کاوش دقیق قرار گرفت و در بعضی زمینه‌های معرفت انسانی تشکیک کردند. طباطبایی موضعی رئالیستی در معرفت‌شناسی اتخاذ کرد و برای دفاع از موضع خود بیشتر از گذشتگان، به بررسی علم و ادراک پرداخت و برای گریز از شک‌گرایی، به علم حضوری اهمیت زیادی داد و مبنای معرفت انسانی را بر آن بنا کرد. علم حضوری را علم نفس به خود، قوا، فعل و انفعالات آن، علم حضوری علت به معلول و برعکس و علم دو معلول علت واحد به یکدیگر می‌داند.
این نوشتار به بررسی علم حضوری معلول به علت و علم دو معلول علت واحد به یکدیگر از دیدگاه طباطبایی و کاربرد آن در آرای عرفانی او می‌پردازد. با توجه به نظریه‌ی وی در مورد تجرد نفس انسات و علم حضوری، انسان می‌تواند با کاستن از اشتغال نفس به بدن، موجودات مجرد را با علم حضوری بیابد. قبل از این که انسان به موجودات دیگر علم داشته باشد، به خداوند علمی حضوری خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها