«رسالة ‏العشق» ابن‏سینا و تأثیر آن در ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان

چکیده

صدرالمتألهین، براساس مبانی اصالت، وحدت و تشکیک وجود، عشق را مساوق هستی شمرده و آن‏ را برحسب مراتب وجود، در تمامی ذرات عالم، جاری دانسته است. او عشق را از نهاده‏های الهی در ذات آدمی برمی‏شمارد و آن ‏را سرشار از حکمت‏ها و مصلحت‏ها می‏داند. گرچه تبیین عشق، بر مبنای اصالت‏الوجود، از شاخصه­های تفکر صدرایی به‏شمار می‏رود، پیش از او، ابن‏سینا نیز در «رسالة‌‏العشق» خویش، به تحلیل وجودی عشق، بیان‌ احوال‌ و اطوار آن پرداخته است که تا حد زیادی با نگرش عرفا در این‌ باب‌، مناسبت‌ و همسانی‌ دارد. صدرالمتألهین شیرازی، در تحلیل عشق، از نظر شیخ‏الرئیس در این رساله، بهره‏های فراوان برده است. مساوقت عشق با وجود و خیر، تشکیک در عشق، اثبات عشق و شوق در هیولا، تبیین عشق در نفوس نباتی و حیوانی، اثبات عشق در وجود حضرت احدیت و تشریح محاسن و برکات عشق مجازی انسانی، از جملۀ این تأثیرپذیری‏ها است.

کلیدواژه‌ها


[1]- ابراهیمی دینانی، غلامحسین، (1366). قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی. چاپ دوم، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[2]- ابن‏سینا، حسین‏بن عبدالله، (1388). ترجمه مجموعه رسائل شیخ‏الرئیس ابن‏سینا. مترجم: سیدمحمود طاهری، قم، انتشارات آیت اشراق.
[3]- ــــــــــ، (1375). الاشارات و التنبیهات مع الشرح الطوسی. قم، نشر بلاغت.
[4]- ــــــــــ، (1400ق). رسائل ابن‏سینا: رسالةالعشق‏. قم، انتشارات بیدار.
[5]- ــــــــــ، (1297). قانون فی الطب. تهران، دارالطباعه علی قلی خان.
[6]- ابن‏عربی، محی‏الدین، (1385). فصوص الحکم. مترجم: محمدعلی موحد، تهران، نشر کارنامه.
[7]- امامی جمعه، سیدمهدی، (1385). فلسفه‏ی‏ هنر در عشق شناسی ملاصدرا. تهران، انتشارات فرهنگستان هنر.
[8]- جوادی آملی، عبدالله، (1376). رحیق مختوم. قم، نشر اسراء.
[9]- خلیلی، محمد حسین، (1382). مبانی فلسفی عشق از منظر ابن‏سینا و ملاصدرا. قم، بوستان کتاب.
[10]- سبزواری، هادی، (1360). التعلیقات على الشواهد الربوبیه. تصحیح و تعلیق: سیدجلال‏الدین آشتیانی، چاپ دوم، مشهد، المرکز الجامعی للنشر.
[11]- سهروردی، شهاب‏الدین یحیی، (1372). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. چاپ دوم، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[12]- ــــــــــ، (1363). سه رساله از شیخ اشراق. تهران، موسسه انتشارات اسلامی دانشگاه لاهور.
[13]- صدرالدین شیرازی، محمد، (1381). کسر الاصنام الجاهلیه. مقدمه و تصحیح و تعلیق: محسن جهانگیری، تهران، بنیاد حکمت صدرا.
 [14]- ــــــــــ، (1363). مفاتیح الغیب. مقدمه و تصحیح: محمد خواجوی، تهران، موسسه تحقیقات فرهنگی.
[15]- ــــــــــ، (1981م). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. بیروت، داراحیاء التراث العربی.
[16]- ــــــــــ، (1354). المبدأ و المعاد. تصحیح: سیدجلال‏الدین آشتیانی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
[17]- ــــــــــ، (1340). رساله سه اصل. تصحیح: سیدحسین نصر، تهران، دانشکده علوم معقول و منقول تهران.
[18]- ــــــــــ، (؟).  المشاعر. اصفهان، انتشارات مهدوی.
[19]- مولوی، جلال‏الدین، (1375). مثنوی معنوی. تصحیح: عبدالکریم سروش، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.