جلالی شیجانی, جمشید. (1393). رمز نور و رنگ در آرای علاءالدوله سمنانی و سیدمحمد نوربخش. مجله ادیان و عرفان, 47(2), 217-236. doi: 10.22059/jrm.2014.53453
جمشید جلالی شیجانی. "رمز نور و رنگ در آرای علاءالدوله سمنانی و سیدمحمد نوربخش". مجله ادیان و عرفان, 47, 2, 1393, 217-236. doi: 10.22059/jrm.2014.53453
جلالی شیجانی, جمشید. (1393). 'رمز نور و رنگ در آرای علاءالدوله سمنانی و سیدمحمد نوربخش', مجله ادیان و عرفان, 47(2), pp. 217-236. doi: 10.22059/jrm.2014.53453
جلالی شیجانی, جمشید. رمز نور و رنگ در آرای علاءالدوله سمنانی و سیدمحمد نوربخش. مجله ادیان و عرفان, 1393; 47(2): 217-236. doi: 10.22059/jrm.2014.53453
رمز نور و رنگ در آرای علاءالدوله سمنانی و سیدمحمد نوربخش
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، گروه ادیان و عرفان تطبیقی.
چکیده
توصیف منازل سلوک و اطوار قلب و مکاشفات خلوت، از طریق انوار و الوان در تصوف و عرفان اسلامی، بهخصوص در طریقۀ کبرویه، و نقش شیخ در این زمینه دارای اهمیت خاصی است. علاءالدوله سمنانی (659- 736) و سیدمحمد نوربخش (795- 869) دو تن از عارفان مشهور این طریقه بهشمار میروند که در آثار خود به این مهم پرداختهاند. سمنانی آنچه را که کبرویه، اطوار سبعۀ قلب میخواند، به لطایف تعبیر کرده و در تقریر خود هریک از این لطایف سبع را در وجود انسان که عالم صغیر محسوب میشود، حکم وجود انبیا و مظهریت آنها را در عالم کبیر دانسته و نیز هریک از اینها را، دارای نوری خاص با رنگ مخصوص بهخود میداند که سالک در مراتب و اطوار، در حال مکاشفه، مشاهِد آن نور خواهد بود. نوربخش نیز با بیان مراتب نور و تقسیم آن به وجود، علم و ضیا و تطابق هریک با عوالم خمس و تمثّل آن با رنگها و بیان فیوضات الهی و ارتباط آن با افلاک سماوی و ارتباط میان انوار متلونه و تجلیات متعیّنه به این موضوع شکلی نمادین بخشیده است. بررسی تحلیلی و مقایسهای این موضوع در برخی متون عرفانی کبرویه و آثار سمنانی و نوربخش، میتواند قلمرو جدیدی بهروی انسان در فهم مکاشفات عرفانی باز کند.
[4]. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1386). شعاع اندیشه و شهود در فلسفۀ سهروردی، تهران: حکمت.
[5]. ابنعربی، ابوعبدالله محمدبن علی (؟). فتوحات مکیه، بیروت: دارالصادر.
[6]. اسفراینی، نورالدین عبدالرحمن، (1383). کاشف الاسرار، بهاهتمام هرمان لندلت، تهران: دانشگاه تهران و دانشگاه مک گیل و مرکز بینالمللی گفتگوی تمدنها.
[7]. باخرزی، ابوالمفاخر یحیی، (1345). اورادالاحباب و فصوص الآداب، بهاهتمام ایرج افشار. تهران: دانشگاه تهران.
[8]. جلالی شیجانی، جمشید (1390). «تاثیر آراء ابنعربی بر تفکر عرفانی سیدمحمد نوربخش»، فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، تهران، سال 7، شمارۀ 23، تابستان، ص39-58.
[9]. رازی، نجمالدین (1373). مرصاد العباد من المبداء الی المعاد، بهاهتمام محمدامین ریاحی. تهران: علمی و فرهنگی.
[10]. زرینکوب، عبدالحسین (1369). دنباله جستجو در تصوف ایران، چ سوم، تهران: امیرکبیر.
[11]. سمنانی، علاءالدوله (1375). «رساله نوریه». معرفی و تصحیح: جمال الیاس. معارف، تهران، دورۀ 13، شمارۀ 1، تهران، فروردین-تیر، ص3-26.
[12]. ---------- (1362) العروه لاهل الخلوه و الجلوه، تصحیح: نجیب مایل هروی، چ اول، تهران: نشر مولی.
[13]. ---------- (1369). مصنفات فارسی، بهاهتمام نجیب مایل هروی. چ اول. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
[14]. سهروردی، شهابالدین یحیی ( 1383). حکمه الاشراق، ترجمه و شرح از سید جعفر سجادی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
[16]. صفا، ذبیح الله (1372). تاریخ ادبیات ایران، چ نهم، ج3/2، تهران: نشر فردوس.
[17]. غزالی، محمد (1411ق./1990م). مشکاةالانوار، تحقیق: بدیعالسید اللحّام، چ اول، بیروت: دارقتیبه.
[18]. غزالی، احمد (1376). مجموعۀ آثار فارسی احمد غزالی، بهاهتمام احمد مجاهد، چ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
[19]. فولادی، علیرضا (1389)، زبان عرفان، چ سوم، تهران و قم: انتشارات سخن با همکاری انتشارات فراگفت.
[20]. کبری، نجمالدین (1388). فوائح الجمال و فواتح الجلال، تصحیح فریتس مایر، ترجمه و توضیح قاسم انصاری، چ اول، تهران: طهوری.
[21]. کربلائی، حافظ حسین (1383). روضات الجنان و جنات الجنان، با مقدمه، تکمله، تصحیح و تعلیق جعفر سلطان القرائی، بهاهتمام محمدامین سلطان القرائی، 2ج. تبریز: نشر ستوده.
[22]. کربن، هانری (1390). واقعنگاری رنگها و علم میزان، ترجمه: انشاءالله رحمتی، چ دوم، تهران: نشر سوفیا.
[23]. لاهیجی، محمد (1374). مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمد برزگر خالقی و عفت کرباسی، تهران: نشر زوار.
[24]. لندلت، هرمان (1351ش./ 1972م). تصحیح و مقدمۀ مکاتبات عبدالرحمن اسفراینی با علاءالدوله سمنانی، تهران: ایرانشناسی انستیتو ایران و فرانسه.
[25]. مجلسی، محمدباقر (1404ق). بحارالانوار، جلد 1، بیروت-لبنان: مؤسسة الوفا.
[26]. محمد شریف ناظمالدین (1363). انواریه: ترجمه و شرح حکمة الاشراق سهروردی، متن انتقادی و مقدمه: حسین ضیائی و بهاهتمام آستیم، تهران: نشرامیرکبیر.
[27]. نسفی، عزیزالدین (1371ش./1993م). کتاب الانسان الکامل، بهتصحیح و مقدمۀ فرانسوی: ماریژان موله، تهران: نشر طهوری.