خداشناسی اکهارت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه پیام نور تهران.

چکیده

«مایستر اکهارت» از عرفایی است که سنت مسیحی در قرون وسطی اندیشه وی را برنتافت و خداشناسی وی را بدعت‎آمیز دانست. مهم‎ترین مسائلی که خداشناسی اکهارت را از سلف مسیحی‎اش متفاوت می‎سازد عبارتند از: طرح دو وجهی خدا/الوهیت که یکی برابر با وجود و دیگری برتر و فراتر از آن است، باور به عدم ادراک الوهیت توسط بشر و توسل به کلام سلبی برای سخن گفتن از او، ارائه تقریری جدید از اصل تثلیث و باور به وحدت الوهیتِ برتر از تثلیث و ...‌. کلیسای کاتولیک، اکهارت را بدعت‎گذار و نافی تثلیث دانست و او در دفاعیه‌ای به یکایک اتهاماتش پاسخ گفت. به‎دلیل گرایش باطنی و عرفانی اکهارت، تفکر وی بیش از آنکه به خدای سه‎گانه و قابل ادراک مسیحی نزدیک باشد، متأثر از کلام سلبی مورد توجه دیونیسیوس و تفکرنوافلاطونی است و بدون نفی تثلیث، ضمن پذیرش ماهیت و کارکرد هریک از اشخاص تثلیث و ذکر آن در موعظاتش، وحدت را برترین ویژگی «الوهیت فراتر از وجود و عدم» می‎خواند و الوهیت بی‎نام و نشان را در رأس تثلیث قرار می‎دهد. الوهیتی که شناخت آن ناممکن و تنها راه سخن گفتن از آن الهیات سلبی است.

کلیدواژه‌ها


[1] ایلخانی، محمد (1386). تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، تهران، سمت.
[2] ---------- (1385). «نظریة تشابه در یونان»، فلسفه، شمارة 12، پاییز و زمستان.
[3] ---------- (1386). «نظریة تشابه در آثار آلبرتوس کبیر و توماس آکوئینی»، فلسفه، سال 35، شمارة 1، بهار.
[4] ژیلسون، اتین (1389). تاریخ فلسفة مسیحی در قرون وسطی، رضا گندمی نصرآبادی، تهران، ادیان و سمت.
[5] فلاح رفیع، علی (1386). «روش‎شناسی عرفان و عارفان مسیحی»، مجلة معرفت، سال 16، شمارة 113، اردیبهشت.
[6] کاکایی، قاسم (1389). وحدت وجود به روایت ابن عربی و مایستر اکهارت، تهران، هرمس.
[7] Dobie, Robert J,(2010) Logos and Revelation, The Catholic University of America Press.
[8] Eckhartus, Ioannes (1981) Meister Eckhart,The Essential sermons, Commentaries, Treatises and Defence, Translation and Introduction by Bernard McGinn and Edmund Colledge, Paulist Press.
[9] ---------- (1941) Meister Eckhart, A Modern Translation, Blakney, Raymond, B, Harper & Row, New York.
[10] ---------- The Sermons and Collations of Meister Eckhart, Pfeiffer, Franz, Kessinger.
[11] ---------- (1958) Meister Eckhart, Selected Treatises and Sermons, James Clark, Faber and Faber.
[12] ---------- (1974) Parisian Questions and Prologues, Armand A Maurer, Pontifical Institue of Medieaeval Studies, Canada.
[13] ---------- (2005) selections from his Essential Writings, Edmund Colledge and Bernard McGinn, HarperCollins.
[14] ---------- (1986) Meister Eckhart, Teacher and Preacher, Bernard McGinn(ed), Paulist Press.
[15] ---------- (2005) Selections from his Essential Writings, foreword by John O Donohue, HarperSanFrancisco.
[16] Kelley, C.F (2009) Meister Eckhart on Divine Knowledge, Dharmacafe, California.
[17] Maurer, A. (1982) Medieval philosophy, second edition, pontifical institute of medieval studies.
[18] Shah-Kazemi, Reza (2006) Paths to Transcendence, World Wisdom.
[19] Stiver, Dan,R (1996) Religious Language, Blackwell.