بررسی عوامل زمینه‌ساز معنا در نگرش ابوالحسین نوری و ویکتور فرانکل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری عرفان و تصوف دانشگاه سمنان

2 دانشیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه سمنان

چکیده

نوشتار حاضر با توجه به بحران ‌معنوی و خلأ وجودی انسان‌ معاصر عوامل زمینه‌ساز معنا در آرای ابوالحسین ‌نوری و ویکتور‌ فرانکل را بررسی می‌کند. این پژوهش با روش توصیفی ـ مقایسه­ای نگاشته شده است و نتایج حاصل از آن نشان‌ می‌دهد فرانکل با طرح نظریۀ ‌ارادۀ معطوف به معنا، بر نقش‌ محوری معنا در سلامت ‌روان تأکید می‌کند و از روان‌شناسی‌ تقلیل‌گرا فاصله ‌می‌گیرد. او انسان را موجودی ‌روحانی و نیازمند معنا معرفی می‌کند؛ معنایی که تجلی سطحی فرامعنا یا خداوند است. این‌ امر روان‌شناسی او را به نگرش ‌عرفانی نزدیک می‌کند و موجب مقارن‌های مفهومی، در آرای او و ابوالحسین ‌نوری می‌شود؛ تأکید بر آزادی، مسئولیت و گوش‌‌دادن به ندای وجدان که ارتباط با فرامعناست و نیز اشاره به جایگاه ویژۀ پذیرش رنج، انجام تجارب خاص در کشف معنا، از جمله این مقارنه‌هاست. هرچند میزان تأکید آن‌ها بر فرامعنا متفاوت است. متعلق عشق ابوالحسین ‌نوری خداوند است و عشق به او موجب آزادی، ایثار و پدیدآورندۀ ارزش‌های ‌نگرشی است. اقتران آرای ابوالحسین ‌نوری که در کتب ‌تاریخی، در زمرۀ عقلای مجانین قرارگرفته است با شخصیت ‌سالم در نگرش پدر روان‌درمانی، قابل‌ تأمل است.

کلیدواژه‌ها


[1]. اصفهانی، ابونعیم، (۱۴۰۹). حلیة الاولیاء و طبقات‌الاصفیاء، بیروت .
[2]. انصاری، خواجه‌عبدالله، (۱۳۶۲). طبقات‌الصوفیه، تصحیح محمدسرور مولایی، تهران: نشر توس.
[3]. زرین‌کوب، عبدالحسین، (۱۳۵۷). جستجو در تصوف ایران، تهران، امیرکبیر.
[4]. ساعتچی، محمود، (۱۳۷۷)، ­نظریه­پردازان و نظریه­ها در روان‌شناسی، تهران: سخن.
[5]. سرّاج، ابونصر، (۱394)، اللُّمَع فی التصوف، ترجمه: قدرت‌الله خیاطیان، محمودخورسندی، سمنان: دانشگاه سمنان.
[6]. سلمی، محمدبن حسین، (۱۴۰۶). طبقات‌الصوفیه، حلب: چاپ نورالدین شریبه.
[7]. شولتس، دوان، (1388). روان‌شناسی کمال، ترجمه گیتی خوشدل، تهران: پیکان.
[8]. شیمل، آنه‌ماری، (۱۳۷۴). ابعاد عرفانی اسلام، ترجمه: عبدالرحیم گواهی، تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
[9]. عطار، محمدبن‌ابراهیم، (۱۳۷۸). تذکرة الاولیاء، به کوشش محمد استعلامی، تهران، زوار.
[10]. غنی، قاسم، (1386). تاریخ تصوف در اسلام، تهران: زوار.
[11]. فرانکل، ویکتور امیل، (1386). انسان در جستجوی معنا، ترجمه نهضت صالحیان و مهین میلانی، چ هجدهم، تهران، انتشارات درسا.
[12]. ـــــــــــــــ ، (1372). پزشک و روح، ترجمه فرخ سیف بهزاد، تهران، انتشارات درسا.
[13]. ـــــــــــــــ ، (1375). خدا در ناخودآگاه، ترجمه: ابراهیم‌یزدی، تهران، انتشارات رسا.
[14]. ـــــــــــــــ ، (1381). انسان در جستجوی معنای غایی، ترجمه احمد صبوری و عباس شمیم، تهران، صدا ـ قصیده.
[15]. فروید، زیگموند، (1342). آینده یک پندار، ترجمه: هاشم رضی، تهران، انتشارات آسیا.
[16]. فریامنش، مسعود، (1386). نگاهی به معانی و مفاهیم معنی­درمانی« ارادۀ ­معطوف به معنی»، ماهنامۀ پژوهشی اطلاعات حکمت و معرفت، تهران، شماره ۵، صفحات55ـ60.
[17]. محمد‌پوریزدی، احمدرضا، (1385). ویکتور امیل فرانکل: بنیانگذار معنا درمانی، تهران: نشر دانژه.
[18]. معین، محمد (1375). فرهنگ فارسی، جلد6، تهران، امیرکبیر.
[19]. نویا، پل، (1373). تفسیر قرآنی ­و زبان­ عرفانی، ترجمه: اسماعیل­سعادت، تهران: دانشگاه تهران.
[20]. ـــــــــــــــ ، (۱۳۶8). «رساله مقامات ‌القلوب»، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو، مجلۀ معارف، دوره 6، شماره ۱ و ۲، فروردین ـ آبان، صفحات، 81ـ119.
[21]. هجویری، علی بن­عثمان، (۱۳۸۳) کشف‌المحجوب، تهران: چاپ محمود عابدی.
[22]. Boeree, George, (1998). Viktor Frankl (Personality Theories), Psychology Department, Shippensburg University.
[23]. Smejda, Isabella, (2004). Frankls Logo therapy, Athabasca  University.
[24]. M. Hillman, (2004). Viktor E Frankl’s, Analysis And Logoterapy, Switzerland, Hill Company.
[25]. Massignon, Louis, (1929). Recueil de textes inédits concernant l’histoire de la mystique en pays d’Islam., Paris, Geuthner.