رویکرد و روش ابن برّجان در شرح اسماء الهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار ادیان و عرفان، گروه معارف اسلامی، دانشگاه اصفهان

چکیده

یکی از متفکران مسلمان که به شرح اسمای الهی پرداخته، ابن‌برجان، عارف و مفسر اندلسی است. هدف این مقاله بررسی رویکرد و روش ابن‌برجان در کتاب شرح اسماء الله الحسنی، به روش اسنادی و توصیفی ـ‌ تحلیلی است. یافته‌ها نشان می‌دهد رویکرد ابن‌برجان در شرح اسمای الهی، عرفانی است. از دیدگاه او، احصای اسمای الهی شامل هفت مرحله است که عبارت‌اند از: بررسی لغوی، توضیح مفهوم، شناخت ارتباط هر اسم با صفات برتر، گردآوری آثار اسمای الهی، شناخت تعبد نسبت به هر اسم، عمل به معارف اسماء و درنهایت، رسیدن به معرفت شهودی اسمای الهی. او معتقد است راه رسیدن به این مرحله، کسب معرفت نقلی و عقلی دربارۀ اسمای الهی، عمل به دستورات خداوند و تأمل در آثار اسماء خداوند در جهان است. او یافته‌های خود دربارۀ هر اسم را ذیل سه بخش تحلیل لغوی، اعتبار و تعبد ارائه می‌دهد. او به مباحث کلامی و اخلاقی نیز توجه دارد.
 

کلیدواژه‌ها


[1]. قرآن کریم.
[2]. آیینه وند، صادق، و شهریار نیازی (1379). «معناشناسی اسماء الحسنی»، مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی، تهران، بهار و تابستان 1379، صص. 1ـ18.
[3]. القاری، حسان (2007). «ابن‌برجان اندلسی و جهوده فی التفسیر الصوفی و علم الکلام»، مجلۀ جامعه الدمشق للعلوم، دمشق، مجلد 23، صص. 363ـ424.
[4]. ابن‌بابویه، محمدبن‌علی (1398 ه‍.ق). التوحید، قم، جامعه المدرسین.
[5]. ابن‌برجان، عبدالسلام (2010 م.). شرح اسماء الله الحسنی، دو جلدی، تحقیق و تعلیق احمد فرید المزیدی، بیروت، دارالکتب العلمیه.
[6]. ابن‌عربی، محیی‌الدین (؟). الفتوحات المکیه، (چهار جلدی)، بیروت، دار الصادر.
[7]. ابن‌مسره، محمدبن‌عبدالله (1429 ه‍.ق)، «رساله الاعتبار»، نصوص من التراث الصوفی الغرب الاسلامی، تقدیم و تحقیق محمد العدلونی الادریسی، الطبعه الاولی، اردن، امان، دار الثقافه للنشر و التوزیع، صص. 57ـ67.
[8]. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم (1988 م.). لسان العرب، بیروت، دار صادر.
[9]. خراسانی، شرف‌الدین (1389). «ابن‌مسره»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج4، صص. 611ـ613.
[10]. رنجبر کرمانی، علی اکبر (1384). «سیر اجمالی تصوف در اندلس»، معارف، تهران، شماره 63، صص. 51ـ65.
[11]. شفیق، احمد (2010 م.). «تمهید و تقدیم»، شرح اسماء الله الحسنی، بیروت، دارالکتب العلمیه، جلد اول، صص. 3ـ19.
[12]. گریل، دنی (1380). «قرائت برتر از دیدگاه ابن‌برجان»، ترجمه فاطمه تهامی، آیینه پژوهش، قم، شماره 70، صص. 2ـ8.
[13]. مزیدی، احمد الفرید (1434 ه‍.ق). «مقدمه التحقیق و الدراسه»، تفسیر ابن‌برجان، بیروت، دارالکتب العلمیه، ج1، صص. 3ـ41.
[14]. موسوی بجنوردی، محمد کاظم (1389). «ابن‌برجان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج3، صص. 97ـ98.
[15]. Bowering, Gerhad and Yousef Casewit (2016). A Qur’an Commentary by Ibn Barrajan, Leiden, Brill.
[16]. Casewit, Yousef (2017). The Mystics of al-Andalus: Ibn Barrajan and Islamic Thought in the Twelfth Century, Cambridge University press, UK.