تحلیل و بررسی ظهور یا عدم ظهور خارجی و علمی اسماء مستأثر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و کلام، پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم‌انسانی، «سمت» تهران

2 دانشجوی دکتری رشتۀ فلسفۀ اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم

چکیده

نظریات مختلف و گوناگونی دربارۀ ظهور یا عدم ظهور خارجی و علمی اسماء مستأثر وجود دارد. برخی عارفان همانند فرغانی اسماء مستأثر را همان ذات احدیّت می‌دانند. برخی بر اساس روایات موجود معتقدند اسماء مستأثر از اسماء خداوند است که حق‌تعالی آن‌ها را مخصوص ذات خود می‌داند. عرفا و حکما درموردِ این اسماء ویژگی‌ها و احکامی را بیان کرده‌اند که ظهور یا عدم ظهور خارجی و علمی در این میان، مسئله‌ای مهم و اساسی است. برخی عرفا مانند فرغانی به عدم ظهور خارجی این اسماء حکم کرده‌اند و نسبت به ظهور علمی آن‌ها سخنی نگفته‌اند. در این میان، ابن­عربی گرچه این اسماء را زیرمجموعۀ اسماء ذات می­داند؛ اما او را می­توان با توجه به عباراتش، در زمرۀ منکران ظهور خارجی این اسماء دانست. برخی دیگر همچون امام‌خمینی به ظهور علمی و خارجی آن‌ها قائل‌اند. در این میان افرادی همانند علامه طباطبایی تنها به ظهور علمی چنین اسمائی اعتقاد دارند. در این مقاله ابتدا اسماء مستأثر تعریف می‌شوند، سپس دربارۀ ویژگی‌ها و درنهایت، ظهور یا عدم ظهور خارجی و علمیِ این اسماء تحلیل بررسی می‌‌شود.

کلیدواژه‌ها


[1]. قرآن کریم.
[2]. ابن‌عربی، محیی‌الدین (1405). الفتوحات المکّیّة. بیروت، دار الصادر.
[3]. آشتیانی، سید جلال‌الدین (1370). شرح مقّدمۀ قیصری. تهران، امیرکبیر.
[4]. ــــــــــــــــــ (1380). شرح مقدّمۀ قیصری. قم، بوستان کتاب.
[5]. آشتیانی، میرزا مهدی (1394). معراج نامه. تصحیح و مقدّمه: منوچهر صدوقی سها، تهران، مولی.
[6]. امینی‌نژاد، علی (1390). حکمت عرفانی: تحریری از درس‌های عرفان نظری استاد سید یداللّه یزدان‌پناه. قم، مؤسّسۀ آموزشی پژوهشی امام‌خمینی.
[7]. جوادی آملی، عبداللّه (1394). تحریر ایقاظ النائمین. قم، اسراء.
[8]. جیلی، عبدالکریم (1418). الإنسان الکامل. محقق و مصحّح: ابو عبدالرحمن صلاح‌بن محمّد بن عویضه، بیروت، دار الکتب العلمیّة.
[9]. حسن‌زاده آملی، حسن (1387). دروس شرح فصوص الحکم. قم، بوستان کتاب.
[10]. ــــــــــــــــــــ (1386). مآثر آثار. قم، انتشارات الف لام میم.
[11]. خمینی، سید روح‌اللّه (1410). تعلیقه بر شرح فصوص الحکم. تهران، مؤسّسۀ پاسدار اسلام.
[12]. ــــــــــــــــــــ (1374). شرح دعای سحر. ترجمه: سید احمد فهری، تهران، اطلاعات.
[13]. صائن‌الدین، علی‌بن ترکه (1360). التمهید فی شرح قواعد التوحید. تصحیح و مقدّمه: سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران، وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
[14]. طباطبایی، سید محمدحسین (1365). الرسائل التوحیدیّة. بنیاد علمی و فکری استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی با همکاری نمایشگاه و نشر کتاب.
[15]. فرغانی، سعیدالدین (1390). منتهی المدارک. تحقیق و تصحیح: وسام الخطاوی، قم، آیت اشراق.
[16]. قونوی، صدرالدین (1381). إعجاز البیان فی تفسیر أمّ القرآن. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
[17]. ــــــــــــــــــــ (1388). مصباح الأنس. تحقیق: محمّد خواجوی، تهران، مولی.
[18]. قیصری، داود (1381). مجموعه رسائل قیصری. تصحیح و تحقیق: سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران، مؤسّسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
[19]. ــــــــــــــ (1386). شرح فصوص الحکم. تصحیح: سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران، علمی و فرهنگی.
[20]. ــــــــــــــ (1394). شرح فصوص الحکم. تحقیق: حسن حسن‌زاده آملی، قم، بوستان کتاب.
[21]. کلینی، محمدبن‌یعقوب (1407). اصول کافی. مصحّح: علی اکبر غفّاری و محمّد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیّة.
[22]. مجلسی، محمدباقر (1403). بحار الأنوار الجامعه لددر أخبار الأئمة الأطهار. بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[23] محمدی گیلانی، محمد (1376). اسم مستأثر در وصیت امام‌خمینی. تهران، مؤسّسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.