مریم مجدلیه در متون آپوکریفا از نگاهی زنانه‌نگر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشتۀ ادیان و عرفان، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

2 دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

3 دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه الزهرا

چکیده

دین و پیوند آن با فرهنگ از نگاهی نو می­تواند در تبیین جایگاه زنان در جامعه بررسی شود؛ به ویژه آنکه غالب متون دینی به دست مردان نگاشته شده و این تلقی مردانه از دین بر وضعیت زنان تاثیر نهاده است. در مطالعات فمینیستی، نگرشی جدید در خصوص بررسی نقش زنان در متون دینی، جهت احیای تجارب دینی زنانه شکل گرفت تا به این واسطه جایگاه زنان در جامعۀ دینی بهبود بخشیده شود. از این­رو، در مطالعات مسیحی نه تنها این موضوع در بازخوانی زنانه از عهد جدید مورد توجه قرار گرفت، بلکه در سایر متون دینی از جمله متون آپوکریفا نیز چنین کوششی فراگیر شد. در این زمینه، پژوهشگران بر این باور هستند که گرچه متون آپوکریفا اعتبار متون رسمی را نداشته­اند، به جهت روایتی متفاوت از جامعۀ صدر مسیحیت، از آنجایی که بازتاب دهندۀ تفکر بخشی از نخبگان آن روزگار هستند، از منظر علمی جهت مطالعۀ افکار و عقاید جامعۀ مسیحیت نخستین از اهمیتی خاص برخوردارند. در این متون چنین برمی­آید که در میان زنان آن زمان، مریم مجدلیه شخصیتی جنجالی بوده است. با بررسی دیدگاه نویسندگان این متون، می­توان به الگوی مناسبی از تجارب دینی زنانه در آن دوره دست یافت. در پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، پس از بیان چگونگی رابطۀ مریم مجدلیه با عیسی مسیح نگرش جدیدی دربارۀ شخصیت مریم مجدلیه از نگاه زنانه­نگر در چهار محوری که مورد توجه متفکران فمینیست قرار گرفته است، به دست می­دهیم.
 

کلیدواژه‌ها


[۱]. آلبری، سی.آر.سی (۱۳۷۵) زبور مانوی. مترجم: ابوالقاسم اسماعیل­پور، تهران، فکر روز.
[۲]. اپستاین، ایزیدور (۱۳۹۳). یهودیت: بررسی تاریخی. مترجم: بهزاد سالکی، تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
[۳]. سیاهپوش، مریم­ السادات، حاج ابراهیمی، طاهره، هوشنگی، لیلا (۱۴۰۰). «اناجیل رسمی و زنان با نقش رسولانه: مطالعۀ موردی». زن در فرهنگ و هنر، دورۀ ۱۳، بهار، صص۱۶۵ – ۱۸۱.
[۴]. شکری فومشی، محمد (۱۳۹۸). «مریم مجدلیه و گرایش زنان به مانویت: بازبینی برخی مؤلفه­های اسطوره­ای و تاریخی». ایران نامگ، شمارۀ ۳-۴، پاییز و زمستان، صص۶۵-۷۳.
[۵]. مورگان، سو، (۱۳۹۱). «رویکرد های فمینیستی». راهنمای دین پژوهی: آشنایی با ده رویکرد در مطالعۀ ادیان، ویراستۀ رابرت سگال. مترجمان: محسن زندی و محمد حقانی فضل، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
[6]. Hinsdale, Mary Ann, (2011), “St. Mary of Magdala: Ecclesiological Provocations”, Catholic Theological Society of America, Vol. 66, 68-90.
[7]. Topete, Therasa,(2017), The Gospel of Mary: Reclaiming Feminine Narratives Within Books Excluded from the Bible, UC Irvine: Humanities Honors Program. Retrieved from https://escholarship.org/uc/item/5451v7g8.
[8]. Isenberg, Wesley, (1990) “The Gospel of Philip”, The Nag Hammadi library in English, Edited by James M. Robinson. Translated by members of the Coptic Gnostic Library project of the Institute for Antiquity and Christianity, New York: Harper One.
[9]. Foster, Paul, (2007) “The Gospel of Philip”, The Expository Times, Vol. 118, pp. 417-427.
[10]. Leloup, Jean-Yves, (2004), “The Gospel of Philip: Jesus, Mary Magdalene, and the Gnosis of Sacred Union”, Translated by Joseph Rowe, Vermont: Inner Traditions.
[11]. MacRae, George, Wilson, R. McL., (1990), “The Gospel of Mary”, The Nag Hammadi library in English, Douglas M. Parrott. Translated by members of the Coptic Gnostic Library project of the Institute for Antiquity and Christianity, New York: Harper One.
[12]. Ehrman, Bart, (2006), Peter, Paul, and Mary Magdalene: The Followers of Jesus in History and Legend, New York: Oxford.
[13]. Mead, G. R. S. (George Robert Stow), (1921), Pistis sophia: a Gnostic miscellany; being for the most part extracts from the books of the Saviour, to which are added excerpts from a cognate literature; englished (with an introduction and annotated bibliography), London: J. M. Watkins.
[14]. Koester, Helmut, (1990), Pagels, Elaine, “The Dialogue of Savior”, Translated by Stephen Emmel, The Nag Hammadi library in English, Edited by James M. Robinson. Translated by members of the Coptic Gnostic Library project of the Institute for Antiquity and Christianity, New York: Harper One.
[15]. Parrott, Douglas, (1990) “Eugnostos the Blessed (111,5 and V,7) and The Sophia of Jesus Christ (111,4 an d BG 8502,5)”, The Nag Hammadi library in English, Edited by James M. Robinson. Translated by members of the Coptic Gnostic Library project of the Institute for Antiquity and Christianity, New York: Harper One.
[16]. Meyer, Marvin, (2003), Secret Gospels: essays on Thomas and the secret Gospel of Mark, New York: Trinity Press International.
[17]. Patterson, Stephen, & others, (2001), The Fifth Gospel: The Gospel of Thomas Comes of Age, London: T&T Clark International.
[18]. Schoedel, William, (1991), “A Gnostic Interpretation of the Fall of Jerusalem: The First Apocalypse of James”, Novum Testamentum, Vol. 33, pp. 153-178.