واکاوی نظریۀ انسان‌شناسی شناختی لوسن و مکالی دربارۀ نظام مناسک دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری علوم شناختی، گرایش شناخت اجتماعی، مؤسسۀ آموزش عالی علوم شناختی

چکیده

انسان‌شناسی شناختی می‌کوشد با ابزارهای علوم شناختی به مطالعۀ موضوعات و مسائل فرهنگ بشری بپردازد، و نظریۀ تامس لوسن و رابرت مکالی دربارۀ نظام مناسک دینی از نظریات پیشگام و دوران‌ساز این حوزه است. آن‌ها می‌کوشند تحلیلی شناخت‌گرایانه از صورت نوعی ساختار نظام مناسک دینی ارائه دهند. به باور آن‌ها، چنین تحلیلی از توانش مناسکی مشارکت‌کنندگان، دانش عمدتاً ناخودآگاه و قضاوت‌های شهودی آن‌ها دربارۀ ماهیت و کیفیت مناسک، پرده برمی‌دارد. مطابق تحلیل آن‌ها، مناسک دینی کنش‌اند، نظیر سایر کنش‌های بشری، جز اینکه در آن‌ها کارگزاران فرابشری نقشی محوری دارند. اجرای مناسک دینی منوط به دانش الاهیاتی نیست و تحلیل نظام بازنمایی کنش و سایر نظام‌های مسئول برای خردورزی دربارۀ کارگزاران و کنش‌ها برای شناخت قضاوت شهودی مشارکت‌کنندگان کافی است. این نظریه دست‌کم شش یافتۀ شناختی دارد که به باور خود آن‌ها هم قدرت پیش‌بینی رفتار مشارکت‌کنندگان را به ما می‌دهند، هم به لحاظ تجربی آزمون‌پذیرند.

کلیدواژه‌ها


 
[1]. Anttonen, Veikko (2004), Pathway to Knowledge in Comparative Religion: Clearing Group for New Conceptual Resources, Religion as a Human Capacity: A Festschrift in Honor of E. Thomas Lawson, eds. Timothy Light & Brian C. Wilson, Leiden, Brill.
[2]. Barrett, Justin L. & Lawson E. Thomas (2001), “Ritual Intuitions: Cognitive Contributions to Judgments of Ritual Efficacy”, Journal of Cognition and Culture, 1(2), 183-201.
[3]. Barrett, Justin L.  (2011), Cognitive Science, Religion, and Theology: from Human Minds to Divine Minds, Conshohocken, Templeton Press.
[4]. ---------- (2004), Bringing Data to Mind: Empirical Claims of Lawson and McCauley’s Theory of Religious Ritual, Religion as a Human Capacity: A Festschrift in Honor of E. Thomas Lawson, eds. Timothy Light & Brian C. Wilson, Leiden, Brill.
[5]. Boyer, Pascal and Harold C. Barrett (2005), Evolved Intuitive Ontology: Integrating Neural, Behavioural and Developmental Aspects of Domain-specificity, Handbook of Evolutionary Psychology, ed, David Buss, Hoboken, NJ John Wiley.
[6] .Boyer, Pascal (1995), Causal Understandings in Cultural Representations: Cognitive Constraints on Inferences from Cultural Input, Causal Cognition: A multidisciplinary Debate, eds. In D. Sperber, D. Premack and A.J. Premack, New York, Oxford University Press.
[7]. ---------- (1994), The Naturalness of Religious Ideas: A Cognitive Theory of Religion, Berkeley, University of California Press.
 
[8]. Geertz, Armin W. (2013), Origins of Religion, Cognition and Culture, New York, Routledge.
[9]. Hornbeck, Ryan G. & Barrett, Justin L. (2020), “Ritual Forms and Ritual Stuff: Implications of Lawson and McCauley's Ritual Form Hypothesis for Material Culture”, Ethos: Journal of the Society for Psychological Anthropology, 48)1(, 1-18.
[10]. Kohonen, Siria (2018), “Counter-intuitiveness and ritual efficacy in early modern Karelian healing an application of the ritual competence theory”, Traditiones, 47)3(, 63-82.
[11]. Lawson, E. Thomas & McCauley, Robert N. )2002), The Cognitive Representation of Religious Ritual Form: A Theory of Participants’ Competence with Religious Ritual Systems, Current Approaches in the Cognitive Science of Religion, eds. llkka Pyysiäinen & Veikko Anttonen, New York, Continuum.
[12]. ---------- (2000), Cognition, Guide to the Study of Religion, eds. Willi Braun & Russell T. McCutcheon, New York, Cassell.
[13] ---------- .(1995), Caring for the Details: A Humane Reply to Buckley and Buckley, Journal of the American Academy of Religion 63)2(, 353–57.
[14]. ---------- (1993), “Crisis of conscience, riddle of identity: Making space for a cognitive approach to religious phenomena”, Journal of the American Academy of Religion, 61(2), 201-223.
[15]. ---------- (1990), Rethinking Religion: Connecting Cognition and Culture, Cambridge, Cambridge University Press.
[16]. Liénard A., Pierre & Lawson, E. Thomas (2008), “Evoked culture, ritualization and religious rituals”, Religion, 38)2(, 157-171.
[17]. Malley, Brian & Barrett, Justin (2003), “Can Ritual Form Be Predicted from Religious Belief? A Test of the Lawson-McCauley Hypotheses”, Journal of Ritual Studies, 17)2(, 1-14.
[18]. Martin, Luther H. (2004), Ritual Competence and Mithraic Ritual, Religion as a Human Capacity: A Festschrift in Honor of E. Thomas Lawson, eds. Timothy Light & Brian C. Wilson, Leiden, Brill.
[19]. McCauley Robert N. & Lawson E. Thomas (2002), Bringing Ritual to Mind: Psychological Foundations of Cultural Forms, New York, Cambridge University.
[20]. McCauley, Robert N., (2018), “Twenty-five years in: Landmark empirical findings in the cognitive science of religion”, Unisinos Journal of Philosophy, 19(3), 244-262.
[21]. ---------- (2011), Why Religion Is Natural and Science Is Not, Oxford, Oxford University Press.
[22]. ---------- (2004), Is Religion a Rube Goldberg Devise? Or oh, What a Difference a Theory Makes, Religion as a Human Capacity: A Festschrift in Honor of E. Thomas Lawson, eds. Timothy Light & Brian C. Wilson, Leiden, Brill.
[23]. McCorkle Jr, William W. (2013), From Corpse to Concept: A Cognitive Theory on the Ritualized Treatment of Dead Bodies, Origins of Religion, Cognition and Culture, ed. Armin W. Geertz, New York, Routledge.
[24]. Sørensen, Jesper (2007), “Acts That Work: A Cognitive Approach to Ritual Agency”, Method and Theory in the Study of Religion, 19(3-4), 281-300.
[25]. ---------- (2005), “Religion in Mind: A Review Article of the Cognitive Science of Religion”, Numen, 52(4), 465-494.
[26]. Uro, Risto (2016), Ritual and Christian Beginnings, Oxford, Oxford University Press.
[27]. Westh, Peter (2013), Anthropomorphism in God Concepts: the Role of Narrative, Origins of Religion, Cognition and Culture, ed. Armin W. Geertz, New York, Routledge.
[28]. Wilson, Brian C. (2004), A Brief Intellectual Biography of Ernest Thomas Lawson, Religion as a Human Capacity: A Festschrift in Honor of E. Thomas Lawson, eds. Timothy Light & Brian C. Wilson, Leiden, Brill.