مسیح پائول ساموساتا؛ حقیقتی سرکوب شده در تاریخ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته ادیان و عرفان تطبیقی، دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه ادیان وعرفان تطبیقی، دانشگاه تهران

چکیده

مسیح­ شناسی پائول ساموساتا یکی از مسیح ­شناسی­ هایی است که در قرن سوم میلادی توسط سینود انطاکیه به دلیل تأکید بر انسانیت صرف عیسی و نفی الوهیت جوهری و ازلی بودن مسیح، محکوم به بدعت شد. این مسیح­ شناسی حول سه محور مسیح تاریخی، انسان خداگونه و پیامبر نجات­ بخش قرار دارد و بیانگر این مهم است که عیسی که همانند انسان ­های دیگر متشکل از روح و بدن است، لیکن متعالی­تر، و در نقطه ­ای از تاریخ از مریم متولد شد، با تکامل و پرورش اخلاقی خود، شایستگی فیض فرزندی خدا را پیدا کرد و به مقام یک پیامبر و مسیحای موعود که از پیش در نقشۀ نجات خدا طراحی شده بود، دست یافت و با مرگ خویش برای نجات انسان­ها و تسخیر گناه اولیۀ آدم با ارادۀ خدا وحدت یافت. نگارنده بر آنست که با نگاهی به مسیحیت سال­های اولیه، از یک سو می­توان این تئوری را مطرح ساخت که مسیح‌شناسی پائول ساموساتا که بیشترین قرابت را با مسیحیت اولیه دارد، احیاگر سنت فکری عیسی و اندیشۀ  مسیحیان اولیه که عیسی را انسانی صرف می ­دانستند، می­ باشد و از سوی دیگر در تقابل با مسیح ­شناسی لوگوسی-کیهانی کاتولیکی است که قائل به الوهیت و انسانیت توأمان عیسی است.

کلیدواژه‌ها


[1]. اف ئی، پیترز (1384) . یهودیت، مسیحیت و اسلام، ترجمه: حسین توفیقی، قم، مرکز ادیان و مذاهب.
[2]. سازجینی، مرتضی؛ عشریه، رحمان؛ رضایی اصفهانی، محمدعلی (1398) . « بررسی تطبیقی آیین ابیونی با قرآن: پاسخ‌گویی به شبهۀ اقتباس». پژوهش­های ادیانی.
[3]. کرنز، ارل، ای (1994) . سرگذشت مسیحیت در طول تاریخ. ترجمه: آرمان رشدی، تهران، انتشارات ایلام.
[4]. گریدی، جوان ا (1384) . مسیحیت و بدعت ها. ترجمه: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی، قم، طه.
[5]. لین، تونی (1380) . تاریخ تفکر مسیحی. ترجمه: روبرت آسوریان، تهران، فرزان.
[6]. مک گراث، آلیستر (1385) . درآمدی بر الاهیات مسیحی. ترجمه: بهروز حدادی، تهران، کتاب روشن.
[7]. مک گراث، آلیستر (1384) . درسنامۀ الاهیات مسیحی. ترجمه: بهروز حدادی، قم، مرکز ادیان و مذاهب.
[8]. نقوی، حسین (1392). تثلیث مریمی یا تثلیث روح‌القدسی؛ کدام یک مورد انکار قرآن. معرفت ادیان.
[9]. وان وورست، رابرت ای (1384) . مسیحیت از لابلای متون. ترجمه: جواد باغبانی و عباس رسول زاده، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
[10]. ولفسن، هری اوسترین (1389). فلسفۀ آبای کلیسا. ترجمه: علی شهبازی، انتشارات دانشگاه ادیان و مذهب.
[11]. Bardy, Gustave (1929) . Paul de Samosate: Etude historique. Nouvelle Edition entierement refondue, Louvain.
[12]. Cope, Glenn Melvin; Theodoretus, Cyrrhensis (1990). Haereticarum fabularum compendium.
[13]. Lake, Kirsopp; Oulton, J. E. L. (1932) . eds. and trs. Eusebius: The Ecclesiastical History. 2 vols. LCL. Cambridge.
[14]. Lawlor, H. J. (1918) . The Sayings of Paul of Samosata, JTS, 19.
[15]. Loofs, Friedrich. (1924) . Paulus von Samosata. Leipzig.
[16]. Lynn Robert (1977) . The Messiah As Prophet: The Christology of Paul of Samosata, Evanston, Illinois.
[17]. Millar, Fergus (1971) . Paul of Samosata,  Zenobia and Aurelian: The Church, Local Culture and Political Allegiance in Third-Century Syria, Journal of Roman Studies, Vol. 61.
[18]. Nheatley, Alan Brent (1999) . The Use and Transformation of Patronage in Early Christianity from Jesus of Nazareth to Paul of Samosata, University of California.
[19]. NORRIS, FREDERICK W (1984) . PAUL OF SAMOSATA: PROCURATOR DUCENARIUS, Journal of Theological Studies, Vol. 35.
[20]. Routh, M. J. (1846) . Reliquiae Sacrae,press Oxford.
[21]. Slootjes, Daniëlle  (2011) . Bishops and Their Position of Power in the Late Third Century CE: The Cases of Gregory Thaumaturgus and Paul of Samosata, Journal of Late Antiquity, Volume 4.
[22]. Sample, Robert. L (1979) . The Christology of the Council of Antioch (268 C.E.) Reconsidered, Church History,vol. 48.
[23]. Simonetti, Manlius ( 1961) . ed. Corpus Christianorum. Series Latina, Vol. 20. Turnholti.
[24]. Opitz, Hans-Georg (1935) . ed. Athanasius: Werke, Vol. 2. Berlin.
[25]. Schwartz, Ed. (1914) . ed. Acta Conciliorum Oecumenicorum, Vol. 1, Strassburg.
[26]. Schwartz, E. (1431) . Manuscript: Codex Vaticanus Graecus.
[27]. Sellers, R. V. (1940) . Two Ancient Christologies. London.
[28]. Tertullian, Kroymann, E (1907) . Tertullian Adversus Praxean,  Kessinger Publishing, LLC.
[29]. Theodore of Raythu, (1485) . De Incarnatione.
[30]. Williams, D. H. (2006) . Monarchianism and Photinus of Sirmium as the Persistent Heretical Face of the Fourth Century, Cambridge University Press.
[31]. Virginia, Burrus, (1989) . Rhetorical Stereotypes in the Portrait of Paul of Samosata, Vigiliae Christianae, Vol. 43, No. 3.