اگرچه در عرفان ابنعربی وجه ملکوتی انسان از اهمیت ویژهای برخوردار است و غالب عرفا به تبیین و تشریح این وجه انسان میپردازند، منتهی در آثار ابنعربی اهمیت و نقش وجه جسمانی انسان نیز قابل توجه است. در راستای اهمیت وجه جسمانی انسان در عرفان نظری این سؤال به ذهن میآید که آیا بعد جسمانی انسان به عنوان واقعیتی مهم، از منظر ابنعربی تأثیری در واقعیات پیرامونی خود دارد؟ و اساساً آیا نسبتی میان این بعد با واقعیات پیرامونی وجود دارد؟ این مقاله که بر اساس روش کتابخانهای و تحلیل محتوا نگارش یافته به دنبال پاسخ به این نوع سؤالات است و در نهایت این نتیجه به دست آمده است که بعد جسمانی انسان براساس مبانی مهم عرفان نظری ابنعربی، نقش مهمی در عالم هستی از جمله تحقق نظام احسن، کمال عالم، کمال آخرت، امتیاز بخشی نور الهی در عالم، ظهور افعال و مخلوقات، نمایانساختن صورت حق تعالی، انطباق عالم صغیر با عالم کبیر، غایت و مقصد طبیعت، کاملترین ظهور و پوشاندن حقیقت حق تعالی جهت بقاء عالم دارد. این نوشتار نشان میدهد نقش و کارکرد بعد جسمانی انسان دارای ابعاد گستردهای است که شامل همه مراتب هستی میشود.
آملی، سید حیدر، اسرار الشریعة و اطوار الطریقة و انوار الحقیقة، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی،1362
ابنعربی، فتوحات مکیه، بیروت، دار صادر، 1424ق
.................، ترجمان الاشواق، بیروت، دار بیروت، 1401ق
................، ترجمان الاشواق، ترجمه گل بابا سعیدی، تهران، انتشارات روزنه، چاپ اول، 1377
................،. رسائل ابنعربی عقلةالمستوفز، تحقیق سعید عبد الفتاح، بیروت، مؤسسه انتشارات العربی، چاپ اول،2002م
.................، رسائل ابنعربی التدبیرات الالهیه فی المملکة الانسانیه، تحقیق سعید عبد الفتاح، بیروت، مؤسسه انتشارات العربی، چاپ اول، 2002م
...............، شجرة الکون، ترجمه گل بابا سعیدی، تهران، انتشارات طریق کمال، 1376
بخشندهبالی، عباس و ابراهیمی، حسن «بررسی دیدگاه ابنعربی و ملاصدرا پیرامون انسان کامل با تأکید بر نقش هدایتی و ارشادی»، مجلۀ عرفان اسلامی، بهار1396، شمارۀ 51، 43ـ61.
جعفری، هادی، «تحلیل و بررسی ضرورت بعد جسمانی انسان از دیدگاه ابنعربی»، مطالعات عرفانی، بهار و تابستان 1399، شماره31، 92-67.