ویژگی‌های جنبش‌های نوپدید دینی در عرفان کیهانی (حلقه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد، گروه ادیان و عرفان تطبیقی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار، گروه ادیان و عرفان تطبیقی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر بر آن است، میزان انطباق ویژگی‌های جنبش‌های نوپدید دینی را در مورد عرفان کیهانی(حلقه) ارزیابی کند و ادعای احیای عرفان اصیل اسلامی از سوی رهبر این مکتب را به روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و با نگاه انتقادی بررسی کند. یافته‌های پژوهشی حکایت از این دارند که علی‌الظاهر اوصاف مکتب عرفان کیهانی(حلقه) با مشخصات جنبش‌های نوپدید دینی کاملاً سازگار است؛ از جمله: وجود رهبر یا بنیان‌گذار کاریزماتیک با داعیۀ تجارب معنوی، پراکنده‌گزینی از نظام نظری و عملی مکاتب دیگر، شکستن مرجعیّت بیرونی و تأکید بر معنویت، انسان‌محوری، ادعای درمان‌گری و شکوفاسازی استعدادهای درونی افراد، عرفی‌سازیِ تجربۀ دینی و عرفانی با وام‌گیری از شبه‌علم‌ها و روان‌شناسی، سهل‌الوصول بودن و قابلیّتِ دسترسی همگانی، بدون توجه به عقاید و اعمال دینی زمینه‌ایِ افراد. افزون بر این، بر اساس پژوهش حاضر روشن می‌شود، دستیابی به هدف احیای عرفان اصیل اسلامی در عرفان کیهانی(حلقه) مستلزم تغییرات بنیادین در ساختار، شیوۀ بیان و نحوه دستیابی به آن است. این تغییر و تحولات، منجر به این خواهند شد که زبان ناب دین و عرفانِ اصیل به‌کلی ویران شود و به‌جای آن از زبان علم و شبه‌علم‌‌ها، از مشرب روان‌شناسی و از بیان مکاتب دیگر استفاده شود، که در این صورت، روشن است که زبان اصیل عرفانی، دیگر آن معانی رفیع یا عمیق خود را از دست داده و بیشتر بر دغدغه‌های امروزین بشر متمرکز می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


استیس، ت. والتر (1367). عرفان و فلسفه. ترجمۀ بهاء‌الدین خرمشاهی. چاپ هفتم. تهران: سروش.
ــــــــــ (1390). دین و نگرش نوین. ترجمۀ احمد رضا جلیلی. چاپ دوم. تهران: حکمت.
حمیدیه، بهزاد (1391). معنویت در سبد مصرف. چاپ اول. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ــــــــــ (1393). جنبش‌های نوپدید دینی. چاپ اول. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
شیمل، آن ماری (1374). ابعاد عرفانی اسلام، ترجمه و توضیح عبدالکریم گواهی. چاپ ششم. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
طاهری، محمدعلی (1388الف). عرفان کیهانی(حلقه). قم: انتشارات اندیشه ماندگار.
ــــــــــ (1387). انسان از منظری دیگر. چاپ نهم. نشر بیژن.
ــــــــــ (بی‌تا). انسان و معرفت. بی‌جا.
ــــــــــ (2011 الف). سایمنتولوژی. انتشارات عرفان کیهانی(حلقه).
ــــــــــ (2011 ب). موجودات غیر ارگانیک. چاپ اول. ارمنستان: گریگور تاتواتسی.
ــــــــــ (1388ب): مصاحبه صوتی منتشر نشده. مشاهده در تاریخ 14/08/1394 از www.interuniversalfans.wordpress.com
ــــــــــ (بی‌تا) دوره یک، فرادرمانی. یاداشت‌های کلاسی به‌اضافه بخش‌هایی از مقالات استاد طاهری و دیگر شاگردان استاد.
مدنی اصفهانی، ناهید (1394). بررسی ریشه‌های آموزه‌های نظری و عملی فرقه شبه عرفانی حلقه(کیهانی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. به راهنمایی بهزاد حمیدیه. تهران: دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران.
موحدیان عطار، علی (1388). مفهوم عرفان. چاپ اول. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
موحدیان عطار، علی و کاکایی، قاسم (1384). «نگاهی پدیدارشناسانه به کاربردهای مفهومی عرفان»، پژوهش‌های اخلاقی (انجمن معارف اسلامی ایران). شماره دوم.
ناصری‌راد، علی (1390). افسون حلقه (نقد و بررسی عرفان حلقه). چاپ اول. تهران: نشر سایبان.
یثربی، سید یحیی (1372). عرفان نظری. چاپ اول. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.