«صورت‌بندی مفهومی قاعده های زرین و سیمین در نهج‌البلاغه»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه ادیان و فلسفه دانشگاه کاشان؛

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه کوثر بجنورد

چکیده

یکی از عام‌ترین آموزه‌های کهن اخلاقی برابر دانستن خود با دیگران، قاعدۀ زرین نام دارد که در گستره زمانی و مکانی از دیرباز مورد توجه مکاتب مختلف قرار گرفته است. این قاعده به عنوان ارزش و هنجار مهم اخلاقی با اتخاذ دیدگاه دیگری سبب‌ساز درک متقابل افراد از یکدیگر شده و خود سنگ بنای موازین دیگر اخلاقی به شمار می‌رود. لازمه‌ی اجرای این قاعده شناخت دقیق نیازها، خیر و شر دیگران با وجدان خویشتن است. قاعدۀ زرین یعنی با دیگران آن‌گونه رفتار کن که دوست داری با تو رفتار شود و قاعدۀ سیمین، آنچه را برای خود نمی‌پسندی برای دیگران مپسند، بطور صریح و یا با تقریرهای مختلف در نهج‌البلاغه مورد تاکید قرار گرفته است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و از طریق گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای سعی در تببین تقریرهای مختلف قاعدۀ زرین و سیمین در نهج‌البلاغه را دارد. بر اساس نتایج این بررسی انصاف، عدالت، یکسان‌انگاری منافع خویشتن با دیگران، عیب‌پوشی، هم نشینی با اقشار مختلف جامعه و ادب آموزی خویشتن از جمله صورت‌های مفهومی قاعدۀ زرین در کلام امام علی(ع) است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1.  

    1. نهج‌البلاغه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، نهج‌البلاغه، تهران :نشر و پژوهش فرزان روز، 1377.
    2. ابن ابی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله. شرح نهج البلاغة، قم - ایران: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی (ره).1404.
    3. ا.هیوم، رابرت، ترجمه: عبدالرحیم گواهی، ادیان زنده جهان، تهران؛ علم، 1386.
    4. ابن بابویه قمی، محمدبن حسین، من لا یحضره الفقیه، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1413ق.
    5. اسلامی، سیدحسن، کپی رایت از دیدگاه اخلاق، کتابهای اسلامی، شماره 7، 1380.
    6. ــــــــــــــــــ ، «قاعدۀ زرین در اخلاق و حدیث»، علوم حدیث، سال دوازدهم شماره سوم و چهارم، 1386.
    7. آمدی، عبدالواحد‌بن‌محمد، غرر الحکم و درر الکلم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1366.
    8. برقی، احمد‌بن‌خالد، المحاسن، قم: دارالکتب الاسلامیه، 1371.
    9. بوسلیکی، حسن، «مقایسه بسندگی و کارآمدی قاعده زرین با قاعده تعمیم‌پذیری کانت»، قبسات، سال 22، 1396.
    10. پاکتچی، احمد، عدالت اجتماعی در نهج‌البلاغه، سخنرانی در بنیاد نهج‌البلاغه، 1397.
    11. دلشاد تهرانی، مصطفی، لوح بینایی: تحلیل تاریخ حکومت امام علی(ع) با تأکید بر نهج‌البلاغه، تهران، دریا، 1392.
    12. سعدی، مصلح‌بن‌عبدالله، گلستان، تهران، ققنوس، 1385.
    13. شیخ مفید، محمدبن‌نعمان، الاختصاص، قم: کنگره جهانی شیخ مفید. 1413.
    14. صالحی، سید‌محمد‌حسین، قاعده طلایی: معرفی منابع انگلیسی و ارزیابی انتقادی منابع فارسی، نقد کتاب علوم تربیتی و روان‌شناسی، شماره 6 و97. 1395.
    15. طوسی، محمد‌بن‌حسن، الامالی، قم: دارالثقافه، 1414.
    16. طباطبائی، محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه موسوی همدانی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، ۱۳۷8.
    17. فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامه، تهران، انتشارات هرمس، 1387.
    18. قراملکی، احد، به سوی اخلاق جهانی، «کتاب نقد»، شماره 30، 1383.
    19. کلینی، محمدبن یعقوب، کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365.
    20. گنسلر، هری، درآمدی جدید به فلسفه اخلاق، حمیده بحرینی، تهران: آسمان خیال، 1385.
    21. لطفی یزدی، محمدرضا، بررسی مبانی فرااخلاقی قاعده زرین، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، پیام نور تهران، 1394.
    22. متقی، علی‌بن‌حسام الدین، کنزالعمال فی سنن الأقوال و الأفعال، لبنان: مؤسسة الرسالة، 1409.
    23. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، موسسه الوفاء، 1404.
    24. مکارم شیرازی، ناصر، با همکاری جمعی از دانشمندان، پیام امام امیر‌المومنین، قم؛ انتشارات امام علی، 1387.
    25. ملکیان، مصطفی، گزارشی از سلسله مباحث «رویکرد وجودی به نهج‏البلاغه»، نامه قم پاییز و زمستان - شماره 11 و 12، 1379.
    26. مولوی (بلخی)، جلال‌الدین، مثنوی معنوی، تهران: هرمس، 1384.
    27. Gensler Harry J, Ethics and the Golden Rule, Routledge Press, 2013.
    28. Singer, Marcus G., "Golden Rule", Encyclopedia of Philosophy, Edited by:Donald Borchert, Macmillan Reference USA, Detroit, Second publication, 2006.
    29. Wattles, Jeffrey, The Golden Rule; New York- Oxford: Oxford University Press ,1996.
مجله ادیان و عرفان
دوره 55، شماره 2
آذر 1401
صفحه 422-405

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار